N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

p rod u k tiv ta fa k k u r 
deb ataladi. 
R ep ro d u k tiv ta fa k k u r 
esa 
passiv, tayyor m ulohazalam i o'zlashtirib olishga va “tayyor holda" undan 
foydalanishga qaratilgan insonning bilish faoliyati ko'rinishidir.
N a zo ra t savollari:
1.Tafakkur tushunchasim ng mazmunini izohlang0
2.Tafakkur operatsiyalarim ajratib ko'rsating7
3.Tafkkur shakllari nim alarda k o 'rin ad i9
4.Tafakkur sifatlarining mazmunini izohlang9
5.Tafakkum ing turlarining mohiyatini izohlang0
6.Tafakkurdagi individual farqlar nimalarda ko 'rin ad i0

---

X A Y O L
R eja:
1.Xayol xaqida tushuncha
2.Xayol jarayonlarining nerv-fiziologik asoslari
3.ХауоI jarayonlari
4.Xayol turlari
T ayan ch tu sh u n ch alar:
Agglyutinatsiya, aksentlash,giperbohzatsiya, tasavvur, xayol, tizimlashtirish, 
tasavvur xayoli, ijodiy xayol, orzu, ixtiyorsiz xayol, ixtiyoriy xayol, realistik xayol, 
xayolning realligi
Odam o 'z hayoti davom ida ilgari idrok qilgan narsa va hodisalarni tasavvur 
etibgina qolmay, balki hech qachon hayotida uchratmagan narsalam i ham tasavvur eta 
oladi. Boshqacha qilib aytganda, odam faqat ilgari idrok qilgan narsalarinigina eslash 
bilan cheklamb qolmay, balki shu paytgacha hech qaerda uchratmagan yangi 
narsalarmi ham o ‘z hayotida yarata oladi.
Shuningdek, 
avlod-ajdodlarim izning 
hayotiga 
doir 
tarixiy 
kitoblami 
o'qiyotganim izda yoki bo'lm asa, o'qituvchinm g uzoq chet el mamlakati haqidagi 
qiziqarli gaplarini eshitar ekanmiz, yuqondagi narsalarga nisbatan tasavvurlar hosil 
b o ‘ladi. Xayol qilish jarayonida idrok qilingan obrazlar orqali hosil qilingan 
tasavvurlar va bunday tasavvurlarni ongimizda xotira orqali orttirilishi tufayli yuzaga 
keladi. Demak, xayol jarayonining bo'lishi uchun xotira tasavvurlanning bo'lishi 
shart. Shuning uchun xayolning rivojlanishi insonning bilim boyhgi, turmush tajribasi 
bilan bog'liq.
X ayol 
deb odam nm g ongida Ugandan bor boMgan vaqtli 
aloqalam ing 
(assotsiatsiyalam i) qaytadan tiklanishi va bir-bin bilan yangicha qo'shilishi orqali 
narsa va hodisalarning yangi obrazlarini hosil qilishga aytiladi.
Xayol - obraz tasavvur voki g ‘oya shaklida yangi narsaning yaratilishi, ong 
faoliyati, y a’ni ilgari idrok qilinmagan narsalam ing obrazlanni mavjud tasavvurlar 
asosida miyada yaratishda lfodalanadigan faolivatdir.