N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

U m u m lash tirish
- tafakkurda aks etgan bir turkum narsalam ing, o'xshash muhim 
belgilarning shu narsalar to ‘g ‘nsidagi bitta tushuncha qilib, fikrda birlashtirish 
demakdir.
k o n k r e tla sh tir ish
- hodisalarni ichki bog'lanish va munosabatlardan qat'iy nazar 
bir tom onlam a ta ’kidlashdan iborat fikr yuntish operatsiyasidir.
K la ssifik a tsiy a la sh
- bir turkum ichidagi narsalam ing bir-biriga o ‘xshashligiga 
va boshqa turkum dagi narsalardan farq qilishiga qarab narsalam i turkum larga ajratish 
tizimidir.
S istem a la sh tirish
- tizim ga solish shundan iboratki, bunda ayrim narsalar, faktlar, 
hodisa va fikrlar muayyan tartibda makondagi, vaqtdagi tutgan o lm iga yoki mantiqiy 
tartibda joylashtiriladi. tizim ga solinishi aqliy rivojlanishning dastlabki pog'onasi 
hisoblanadi.
T a fa k k u r sh ak llari
Psixologiyada nutq fikr vuritish faoliyatining vositasi deb yuritiladi. Odamda nutq 
tafakkur jarayonida hukm, xulosa chiqarish va tushunchalar shaklida ifodalanib 
keladi.
H u k m lar
Narsa va hodisalarning belgi va xususiyatlari haqida tasdiqlab yoki inkor qilib 
aytilgan fikr 
h u k m
deb ataladi
50

---

X u losa eh iq arish
Bir qancha hukm larning m antiqiv b o g ian ish i natijasida hosil bo'lgan yangi hukm 
insonning bilish faoliyatida alohida aham iyatga ega. 
X u lo sa eh iq a rish
shunday 
tafakkur shaklidirki, bu shakl vositasi bilan biz lkki yoki undan ortiq hukmlardan 
yangi hukm hosil qilamiz.
X ulosa ehiqarish uch turga bo'linadi: induktiv, deduktiv va analogiya.
In d u k tiv xulosa eh iq a rish
- bu xulosa chiqanshm ng shimday mantiqiv 
usulidirki, bunda bir necha yakka va ayrim hukmlardan umumiy hukm ga o'tiladi, yoki 
avrim 
fakt 
va hodisalam i 
o'rganish 
asosida 
umumiy 
qonun 
va 
qoidalar 
yaratiladi.