N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

X ayol ja ra y o n la ri
Xayol jarayonlari insonning tajribasi va bilim doirasi, shuntngdek o'tm ish 
tajribalari bilan belgilanadi.
A g g ly u tin a tsiy a
- «elim lash» degan m a’noni bildirib, unda turli qism lam i bitta 
qilib yangi obraz yaratiladi. 
Masalan:
y alm og'iz kampir, suv parisi, kentavr, ssfinks 
obrazlari va boshqalar.
G ip erb o liza tsiy a
- obrazlami kattalashtirish yoki kichiklashtirish shuningdek, 
alohida qismlarni o'zgartirishdir. 
Masalan
Gulliver, liliput, Alpomish, Rustam 
pahlavon obrazlari kabilar.
T izim lash rirish
- o'xshatish orqali ayrim tasavvurlam i ular orasidagi farqlami 
silliqlash; tipiklashtirish-bir xil obrazlam i qaytarilishi bo'lib, har bir davr uchun tipik 
bo'lgan obrazlam i yaratish 
Masalan:
A .K ahhor hikoyalari («O 'g'ri», «Bemor») 
A Qodiriy (« O tg a n kunlar») romani kabilar.
A k sen tla sh tirish
- ayrim belgilarni ta'kidlash orqali obrazlar yaratish 
Masalan
o'rtoqlik hazillari. A ksentlashtirish badiiy adabiyotlarda ju d a ko'p qo'llaniladi.
Yuqoridagi xayol jarayonlari orqali yaratiladigan obrazlar analiz va sintez 
jarayonida ro'y beradi Chunki har bir narsani yoki hodisam avval analiz (tahlil) qilib 
ko'riladi, keyin ulami sintez (birlashtinsh) qilish orqali yangi obrazlar hosil qilinadi.
Xayol jarayonida xayol tasavvurlarim ng xotira tasavvuridan farqi muhim 
aham iyatga ega.
> Xayol tasavvurlan ongda paydo bo'ladi va barqaror bo'ladi.
> Xotira tasavvuridagi narsa doimo tanish narsadek his qilinadi. Xayol 
tasavvurlan esa yangilikni his qilish tuyg'ularini beradi
54

---

>
Xayol tasavvurlan insonning qiziqish va ideallari bilan bo g ‘liq bo'lgani 
sababli yangilikni his qilish tuyg'ulari oqibatida vujudga keladi