Avtomobil indd

Kinematik qovushoq-
likni aniqlash asbobi.

---

40
41
2.3.
 Avtomobil benzinlarining bug‘lanuvchanligi
va fraksion tarkibi
Yonilg‘ining bug‘lanishi uning suyuq holatdan gazsimon 
holatga tezlik bilan o‘tish xususiyatidir. Bu, asosan, yonilg‘ining 
kimiyoviy tarkibi va uning to‘yingan bug‘larining bosimiga 
bog‘liq. Yonilg‘i uglevodorodlarining molekular massasi, 
zichligi va qaynash harorati ortishi bilan, uning bug‘lanishi 
yomonlashadi. Yonilg‘ining yonilg‘i bakidan karburatorga 
uzatish ishonchliligi, ishchi aralashma hosil bo‘lish tezligi va 
sifati bevosita yonilg‘ining qovushoqligiga bog‘liq.
Avomobil benzinlari dvigatelning oson ishga tushirilishi, 
dvigatelning tezda qizishi, yonilg‘ining to‘la yonishi va, 
shuningdek, ta’minlash tizimida bug‘ tiqinlari paydo 
bo‘lishining oldini olish uchun zarur bug‘lanuvchanlikka ega 
bo‘lishi lozim.
Bug‘lanish jarayonini dvigatellar ishlayotgan paytda bevosita 
kuzatish juda murakkab jarayondir. Chunki hozirgi zamonaviy 
yonilg‘ilarning kimyoviy va fraksion tarkibi murakkab tuzilishga 
ega, ishchi aralashmasi tayyorlash uchun sarflanadigan vaqt juda 
ham qisqa (soniyasiga yuzdan bir, ba’zan mingdan bir ulush 
miqdorida), shuningdek, ishchi aralashmasi hosil bo‘lishiga 
konstruktiv va ekspluatatsion omillar ham ta’sir etadi. Shuning 
uchun yonilg‘ilarning bug‘lanuvchanligini aniqlash ularning 
fraksion tarkibiga asoslanadi.
Neft mahsulotlarining fraksion tarkibi deganda, uning 
tarkibidagi hajm yoki massa foizlarida ifodalanadigan u 
yoki bu fraksiyalar ning miqdori tushuniladi. Benzin va 
dizel yonilg‘ilarining fraksion tarkibi neftni to‘g‘ridan 
to‘g‘ri haydashda ishlatiladigan stan dart jihozlar yordamida 
aniqlanadi. Ixtiyoriy yonilg‘ining fraksion tarkibini aniqlashda 
yonilg‘i haydash vaqtidan benzinning haydala boshlashi (BH) 
va haydalish tugallanishi oxiridagi (OH) harorat qayd etiladi. 
Oraliq haroratlarni esa Davlat standarti asosida (ma’lum 
markalar uchun) yoki har 10 foiz kondensat yig‘ilganida 
sinalayotgan yonilg‘i bo‘yicha ma’lumotlar bo‘lmaganida) 
qayd etib boriladi. Fraksion tarkibini aniqlash natijalari jadval 
ko‘rini shida yozib boriladi. AÈ–80 benzinining fraksion 
tarkibini aniqlash natijalari 2.1- jadvalda keltirilgan.
2.1- jadval