Ботаника ва ўсимликлар физологияси

БОТАНИКА ВА ЎСИМЛИКЛАР ФИЗОЛОГИЯСИ
 
32
(Cucurbitaseaye) va ituzumdoshlar (Solanaseaye) oilalarining vakillariga xosdir. 
Bikollateral o‘tkazuvchi bog‘lamlar, ikkita kollateral o‘tkazuvchi bog‘lamlarning 
birlashishidan hosil bo‘lgan bo‘lishi mumkin. 
Konsentrik o‘tkazuvchi bog‘lamlar. Bunday bog‘lamlar juda kamdan-kam uchrab, 
ularda ba’zan ksilema floemaning atrofida joylashadi. Masalan, landish 
(Convallaria maills), dratsena (Dracaena) va shu kabi bir hamda ikki pallali 
o‘simliklardan kanakunjut (Ricinus communis) bunga ѐrqin namunadir. Ikkinchi bir 
xil konsentrik bog‘lamlarda esa ksilema markazda joylashib, uning atrofida floema 
bo‘ladi. Bunday o‘tkazuvchi bog‘lamlar qirqquloqtoifalardan orlyak (erkak 
qirqquloq) (Pteridium aquilinum) organlarining tuzilishiga xosdir. 
Radial o‘tkazuvchi bog‘lamlar. Ildizning birlamchi tuzilishiga xos bo‘lgan bunday 
bog‘lamlarning asosiy qismini ksilema tashkil etadi. Ksilema ildizning markazida 
radial nurlar hosil qilib joylashadi. Ksilema nurlari orasida esa floema bo‘ladi. 
O‘tkazuvchi bog‘lamlar orasida eng takomillashgan va ancha kuchli rivojlangani bu 
ochiq o‘tkazuvchi bog‘lamlardir. 
Shunday qilib, o‘tkazuvchi bog‘lamlar o‘simliklarning butun tanasi bo‘ylab 
tarqalgan. Barg plastinkasidagi mayda o‘tkazuvchi bog‘lamlar parallel joylashgan 
kattaroq o‘tkazuvchi bog‘lamlarga birlashadi. Ular esa o‘z navbatida barg bandiga 
o‘tadi, keyinchalik barg bandidan poyadagi ksilema va floema qismlarga o‘tib 
ildizning uchigacha yetib boradi. 
Nazorat savollari 
1.Hosil qiluvchi to‘qima va uning joylashish o‘rniga ko‘ra turlarini ayting? 
2.Qaysi to‘qimalar doimiy hisoblanadi?
3.Asosiy to‘qima va uning funksiyasi? 4.Mexanik to‘qima va uning turlarini 
ayting? 5.Qoplovchi to‘qima va uning ahamiyati? 
6.O‘tkazuvchi to‘qimaning o‘simlik uchun ahamiyati?
15-