Ботаника ва ўсимликлар физологияси

БОТАНИКА ВА ЎСИМЛИКЛАР ФИЗОЛОГИЯСИ
 
24
o‘simlik turlarida epiderma qavatidagi tuklar himoya funksiyasini ham bajaradi. 
Masalan, qichitqi o‘t poyasi va barglari epiderma qavatida trixoma o‘siqchalari 
hujayralarida qichituvchi ta’sirga ega modda sintezlanadi va shu yo‘l bilan o‘simlik 
turli xil o‘tho‘r hayvon turlaridan himoyalanadi. Shuningdek, o‘simlik ildizi 
epiderma qavatida hosil bo‘luvchi tuklar ildizning epiderma qavati yuza maydonini 
kattalashtiradi va o‘z navbatida, ildizning tuproq qatlami bilan tegish sohasi 
kattalashadi, bu esa – tuproq qatlamida suv va unda erigan holatdagi mineral 
moddalarning so‘rilish yuzasi kattalashishini belgilab beradi. 
Daraxtsimon o‘simlik turlarida tanasining diametr o‘lchami bo‘yicha 
kattalashishi davomida epiderma qavati hujayralari nobud bo‘ladi va epiderma 
qavati hujayralarining o‘rnini periderma qavati hujayralari egallaydi. Periderma 
qavati hujayralari qari daraxt poyalarining tashqi po‘kak qavatini hosil qiladi va 
himoya funksiyasini bajaradi19. 
Periderma ikkilamchi qoplovchi to‘qima bo‘lib, epidermis o‘rnida hosil 
bo‘ladi. Periderma uch qavatdan iborat bo‘lib, eng tashqi qavatini po‘kak ѐki 
fellema tashkil qiladi. Fellema qo‘ng‘ir rangli, o‘lik hujayralardan iborat bo‘ladi. 
Uning ostida fellogen ѐki po‘kak kambiysi rivojlangan bo‘lib, tirik va ko‘payadigan 
hujayralardan iborat. Eng ichki qavat felloderma hisoblanadi. 
Periderma qavati hujayralari murakkab tuzilishga ega bo‘lib, po‘kak, 
parenxima po‘kak hujayralaridan tashkil topgan. Daraxt tanasida po‘kak qavati 
hujayralari nobud bo‘lgan hujayralardan tashkil topgan bo‘lib, tashqi tomondan 
suberin deb nomlanuvchi suv o‘tkazmaydigan modda bilan qoplanadi, bu qavat 
o‘simlik tanasidan suv yo‘qotilishining oldini oladi. Shunday qilib po‘kak 
parenxima hujayralari-felloderma (phelloderm) eng avvalo, himoya funksiyasini 
bajaradi