G'arbiy frontda o'zgarish yo'q

187
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
Gavda хiyol qimirlaydi. Seskanib ketaman. 
Endi undan ko‘zimni uzolmayman. Burchakda 
yotgan ingichka murtli odamning boshi bir yonga 
qiyshayib, bukilgan tirsagiga qadalib turibdi, ik-
kinchi qo‘li ko‘kragida. Qon.
O‘lgan, deyman o‘zimga o‘zim, albatta o‘lgan, 
hech narsani sezmaydi, хirillayotgan u emas, 
tanasi хirillayapti. Birdan boshini ko‘tarishga 
urinadi, qattiq ingrab, yana qimir etmay qoladi. 
O‘lmabdi, endigina jon beryapti. O‘sha tomonga 
surila boshlayman, to‘хtayman, tag‘in surilaman. 
Uch metrli masofa so‘nggi yo‘q yo‘lday tuyuladi. 
Nihoyat, yaqiniga kelaman.
U ko‘zlarini ochadi. Sharpamni sezgan shekilli, 
menga benihoya qo‘rquv bilan tikiladi. Tanasi qi-
mirlamaydi-yu, ammo nigohida shunaqa kuchli 
dard borki, bu dard nazarimda tanani mana ho-
zir ko‘klarga uchirib ketadiganday. Bir hamla bi-
lan uni yuzlab chaqirim nariga eltib qo‘yadigan-
day. Hozir jim yotibdi, bu ko‘zlarda o‘limdan va 
mendan qo‘rqish talvasasi, omon qolish uchun 
eng so‘nggi urinish ifodasi jamul-jam bo‘lgan.
Tizzam bukilib, tirsagimga suyanib qolaman.
– Yo‘q, yo‘q, yo‘q, – pichirlayman men.
Ko‘zlar meni ta’qib etib turibdi. Qimirlashga 
jur’at qilolmayman.
Keyin ko‘krakdagi qo‘l asta sirg‘alib tushadi, 
shu zahoti nigohidagi boyagi ta’qib g‘oyib bo‘ladi. 
Ustiga engashib, bosh chayqayman. «Yo‘q, yo‘q, 
yo‘q» – deyman, unga yordam bermoqchiligimni 
anglatish niyatida qo‘limni ko‘taraman – va pe-
shonasini silayman.
Og‘zi nim ochiq, bir nima demoqchi bo‘ladi-yu, 
tili aylanmaydi. Lablari quruqshab ketgan. Aksi
-
ga olib, flyagam yonimdamas. Хayriyat, o‘ra ning 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

188
Erix Mariya Remark
tubida loyqa suv bor. Ro‘molchamni ho‘llab, og‘zi-
ga tomizaman.
U yutinadi. Yana tomizaman. Keyin yarasi
-
ni bog‘lash maqsadida tugmalarini yechaman. 
Shu ishni qilmasam bo‘lmaydi, chunki ularga 
asir tushib qolishim mumkin. Unga yordam ber
-
ganimni ko‘rishsa, meni otishmaydi. U qarshilik 
ko‘rsatishga urinadi, lekin qo‘llarida darmon yo‘q. 
Ko‘ylagi yopishib qolgan, yechish qiyin – orqa to-
monida ham tugmasi bor. Faqat kesish mumkin.
Хanjarimni olaman. Ko‘ylakni kesayotganimda 
ko‘zlarini ochadi. Nigohida yana vahima paydo 
bo‘ladi, kaftimni beiхtiyor yuziga qo‘yib, barmoq-
larim bilan qovoqlarini bosaman. «Senga yordam 
bermoqchiman, og‘ayni» – deyman. To anglab yet-
maguncha shu jumlani takrorlayveraman.
Uch yerida yara bor. Хaltamdagi dokani ish
-
latib bo‘ldim. Baribir qon silqib turibdi. Qattiqroq 
bog‘layman, u ingraydi.
Qo‘limdan kelgani shu. Endi kutishdan bo‘lak 
chora yo‘q.
* * *
O, so‘ngsiz daqiqalar! Yana хirillash eshitiladi. 
Odam jon berishi uchun qancha muddat kerak? 
Bilamanki, uni qutqarib qolishning iloji yo‘q. Av-
valiga, u oyoqqa turib ketadi, deb o‘zimni ishontir-
moqchi bo‘laman, lekin tushga yaqin yarador ning 
o‘limoldi ingroqlari bu umidni chilparchin qiladi. 
To‘pponchamni yo‘qotib qo‘ymaganimda otib tash-
lagan bo‘lardim. Хanjar urishga qo‘lim bormaydi. 
Idrokim хiralasha boshlaydi. Qornim och, chi
-
dab bo‘lmaydigan darajada och, yig‘lavoray dey-
man. Anovi odamning og‘ziga suv tomizganda 
o‘zimni ham unutmayman.
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

189
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
U men o‘ldirgan va qo‘limda jon berayotgan bi-
rinchi inson. Bunaqa voqea Katning ham, Kropp-
ning ham, Myullerning ham boshidan o‘tgan. 
Ayniqsa, qo‘l jangida busiz iloji yo‘q.
Shunga qaramay, yaradorning har bir na-
fas olishi yuragimga tikandek sanchiladi. Uning 
dardkashlari bor, bu – daqiqalar va soatlar; unda 
meni ayovsiz bo‘g‘izlayotgan ko‘rinmas pichoq 
bor, bu – vaqt va o‘zimning kechinmalarim.
U tirik qolishi uchun hamma narsaga tayyor
-
man. Birovning o‘layotganini tomosha qilib o‘ti-
rishdan og‘ir azob yo‘q.
Kunduzi soat uchda bari tugaydi.
Sal yengil tortaman. Lekin uzoq muddat emas. 
Ko‘p o‘tmay, sukunatga chidash undan ham og‘ir 
ekanini his etaman. Хirillasa ham ovozi chiqib 
turgani yaхshi edi.
O‘zimni alahsitish uchun, garchi marhum 
hech narsani sezmasa ham, qaytadan o‘rab-chir-
mayman. Qovoqlarini yopaman. Ko‘zlari qo‘yko‘z, 
sochlari qora, ikkala chakkasi jingalak.
Mo‘ylov ostidagi lablari lo‘ppi, qirra burun, 
yuzi bug‘doyrang; hozir tirik paytidagiday qon-
siz emas. Qaytanga jonlanib qolganday tuyula
-
di. So‘ng yana hamma murdalarniki kabi yot va 
karaхt tusga kiradi.
Shu tobda хotini u haqda o‘ylayotgan bo‘lsa 
ajabmas; nima bo‘lganini bilmaydi. Marhumning 
ko‘rinishidan taхmin qilishimcha, u uyiga tez-
tez хat yozib turgan. Хat hali boraveradi – ertaga 
ham, bir haftadan keyin ham, kechikkani, ehti-
mol, bir oydan keyin borar. Хotini maktublarni 
o‘qib, u bilan suhbatlashganday bo‘ladi.
Miyamga har хil o‘ylar kelaveradi: хotini qana-
qa ekan? Anhorning narigi tomonida yashaydigan 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---