Термиз давлат университети

МИЛЛИЙ ФАЛСАФА 
— миллатнинг ҳис-туйғулари, мақсад-интилишлари, 
дунёқараши ва маънавий-руҳий ҳолати ҳамда кечинмаларини ўзида 
мужассамлаштирган тушунча. Фалсафаумуминсоний фан бўлса-да, унда 
миллийлик тамойили ҳам яққол намоён бўлади. Халқимизнинг М.ф.си тарихи 
олисга, «Авесто» замонларига бориб тақалади. М.ф. тарихий ҳодиса, миллат 
тараққиётида ҳаётбахш манба бўлиб хизмат қилади. Миллат тараққиётида 
маънавий ва моддий омиллар зарур ва шартлиги каби М.ф. ҳам муҳим 
аҳамиятта эга. Шу боис ҳам мустакил давлатимизни тараққий қилган давлатлар 
қаторига олиб чиқишда М.ф.нинг туттан ўрни беқиёсдир. М.ф.нинг ўзига хос 
хусусиятларини билиш, айни вақтда, жамиятда мавжуд бўлган қатор 
муаммоларни ҳал қилишга, миллат ижтимоий-сиёсий ҳаёти жараёнларини ўзига 
хослигини аниқлаш ва уларга тўғри муносабатда бўлишга имкон яратади. М.ф. 
шу сабабли кўп ҳолларда миллат ва жамият тараққиётида ҳал қилувчи кучга 
айланиб жамият ҳолатини сифат жиҳатидан ўзига хос тарзда ўзгартириш 
имконига эга бўлади. М.ф.сини яратган халқлар инсоният тафаккури ривожида 
катта ўрин туттан фалсафий мактабларни шакллантирганлар. Хитой фал.си, 
Юнон фал.си, француз фал.фаси, немис фал.фаси ва ҳоказо. Ўзбек халқининг 
м.фал.си тарихнинг кўплаб синовларини ортда қолдириб келажак учун, миллат 
равнақи учун муҳим аҳамият касб этган омил бўлиб келмоқда. 
МУНЬЕ Эммануэль 
(1905—1950) — француз файласуфи, француз 
персонализмининг асосчиси ва етакчиси, «Езрк» журнали ташкилотчиси. М. 
шахснинг мутлақ қадриятларини эътироф этишни ўз наз-яси асосига қўяди, 
шахс тушунчасини индивид тушунчасидан кескин фарқлайди: индивид 
инсоний «Мен»дан ажралган, ўз қобиғига ўралашиб қолган, ўзининг ички 

---

155 
олами билан овора инсондир; шахс эса ўзида мунтазам равишда фаолликни 
рўёбга чиқарадиган юксак маънавий моҳиятдир. Ўз-ўзини реаллаштиришга, 
трансцендетликка бундай интилиш шахс томонидан индивидуал «ўзлиги»ни 
инкор этишдир. М.нинг персонализми католик модернизмни христиан 
социализми нуқгаи назаридан танқид қилади. М. ижтимоий-сиёсий масалада 
капитализм ва колониализмга, фашизмнинг юзага келишига қарши чиқди, 
тинчлик тарафдори сифатида инсониятнинг эркинлиги ва озодлигини 
маънавий янгиланишида кўради. М. айни вақгда марксизмнинг синфий кураш 
таълимотига қарши персоналистик ва жамоавий маънавий инқилоб ғоясини 
илгари сурди.