Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Cyclops
) yemasa nobud bo‘ladi. Ular 
qisqichbaqalarda 7 kun 0.374 mm o‘lchamgacha o ‘sadi va bosh 
qismi 
to ' I iq 
rivojlanadi. Qisqichbaqa-sikloplami chuchuk suv 
baliqlarining 
Clarias batrachus, Cyprinus cyprinus, Ophiocephalus
slriatus, Glossogobius giurus, Thereapon argenteus 
turlari, ba’zi 
qurbaqa va reptiliyalar yutib yuboradi. Qo‘shimcha xo‘jayin 
tanasida parazit lichinkalari 3.4 mm o‘lchamgacha o'sadi va sistaga 
aylanadi (30-rasm).
30-rasm. 
Gnathostoma hispidum 
ning uchinchi stadiyadagi
lichinkasi.
Mushuklar invazion baliqlami yeyishi natijasida zararlanadi. 
Lichinkaning keyingi rivojlanishi asosiy xo‘jayinning oshqozoni 
devorida va 6 oydan keyin jinsiy voyaga yetadi. Kichik 
gnatostomalar asosiy xo'jayin tanasida migratsiya qiiadi, jigar va 
boshqa organlarga ham yetib boradi.
190

---

Epizootologik m a’lumotlar. 
Gnatostomozlar bilan uy va 
yovvoyi yirtqich hayvonlar - mushuk, it, sherlar, leopardlar, qun- 
duzlar, yenotlar va boshqalar kasallanadi. Gnatostomalar hayvonlar 
oshqozonining o ‘smaga o‘xshash tugunlarida parazitlik qiladi. 
Gelmintlar odamlarda ham teri ostida parazitlik qilishi mumkin.
Klinik belgilari. 
Itlarda ishtaha yo‘qoladi, qayd qilish, diareva, 
organizmning suvsizlanishi va ko'rinadigan shilliq qavatlarda 
anemiya holatlari qayd etilgan.
Patologik o ‘zgarishIari va pafogenezi. 
Kichik parazitlar jigar 
orqali migratsiya qilib, parenximalarini yo‘q qiladi, yuqoridagi 
organlarda sariq mozaykali chiziqlarni qoldiradi va parenximada 
migratsiya qiladi va nikrotik massani hosil qiladi. Ular boshqa 
organlarga ham tushadi, ichak tutqichlari va diafragmada, ba’zan 
plevra bo‘shlig‘ida joylashadi. Voyaga yetgan parazitlar oshqozon 
devoriga kirib boradi, bo‘shliq!ar hosil qiladi va yiringli qon 
suyuqlik bilan toladi. Keyinchalik bu bo‘shliqlarda 4x5 sm 
olcham li qalin sistalarga aylanadi, ularning har biri 11 ta parazitni 
o'z ichiga oladi.
Oshqozon bo‘sh(ig'idagi sistalar kichik yo‘J orqali almashinadi 
va xuddi shunday tor kanal qorin bo‘shlig‘iga olib keladi, bu esa 
peritonitning rivojlanishini keltirib chiqaradi.
Oshqozon devorining shilliq osti qatlamida ko‘p miqdorda 
gnatostoma tuxumlari topilgan va ulardan ba’zilari o‘z shilliq 
qavatida joylashgan.
Gnatostomalar juda patogen parazitlardir. Mushuklar oshqozani 
devoridagi sistalar faqat bir necha yillar ichida paydo boiadi va 
hayvonlarning olim iga sabab boiadi.