Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Gipovitaminozlar 
- bu bir guruh kasalliklar boiib, turli xil 
fiziologik holatning izdan chiqishi va patologoanatomik o‘zgarishlar 
bilan xarakterlanib, organizmda turli xil vitaminlaming yetish- 
masligi oqibatida kelib chiqadi. Bunda turli xil vitaminlaming 
organizmga ozuqa orqali yetarli miqdorda kelib tushmasligi yoki 
organizmda yetarli miqdorda sintez b o la olmasligi oqibatida kelib 
chiqadi. 
Vitaminlaming 
yetishmasligi 
ko‘proq 
sun’iy 
suv 
havzalarida o'stirilayotgan, urchitilayotgan baliqlar orasida uchraydi 
(ularning ratsionlarida tabiiy ozuqalar umuman yo‘q yoki yetarli 
miqdorda emas).
Klinik belgilari. 
Ko‘pchiiik gipovitaminoz kasalliklarida ayrim 
klinik belgilar umumiydir: jumladan, ishtahaning yo‘qolishi, 
holsizlanish, kam harakatlanish yoki kislorodga boigan ehtiyojning 
ortishi, o'sish va rivojlanishdan orqada qolish, turli yuqumli kasal­
liklarga beriluvchanligini oshishi va baliqlarning ommaviy ravishda 
boiishi bilan xarakterlanadi. Masalan, karp turdagi baliqlarda ayrim 
zamburuglar tomonidan sodir etiladigan kasalliklaming ko'proq 
uchrashi, qishda karp turdagi baliqlarda uyquga ketish (avitaminoz) 
yoki krasnuxa kasalliklarini ko‘proq uchrashi kuzatiladi.
Gipovitaminoz 
A kasalligida (retinolning yo‘qligi yoki yetish­
masligi natijasida) baliqlarda yuqorida ko‘rsatilgan belgilardan 
tashqari, ko‘z shox pardasining xiralashuvi, ko‘z to‘qimasida qon 
quyilish, ekzoftalmiya, suyak to‘qimasining noto‘g‘ri o‘sishi,
194

---

shakllanishi, jabra qanotlarining shaklsizlanishi, teri pigmentining 
yo‘qolishi va teri qatlamining o‘zgarishi, jigar va taloqning izdan 
chiqishi va r.obud bolish bilan xarakterlanadi. Qorin bo‘shlig‘ida 
ekssudat yig‘iladi va ko‘zini parda qoplaydi.
Vitamin V yetishmasligida esa qonda leykotsit va yosh 
eritrotsitiarning ko'payishi, jabra qopqoqchasining o‘smay qolishi, 
organizmda kaisiy, magniy va temir moddasining yetishmasligi 
kuzatiladi. Ushbu gipovitaminozda baliqning tana og‘irligi va 
organizmdagi modda almashinuvi jarayoni juda sekinlik bilan 
tiklanadi.
Gipovitaminoz A va V laming aralash shaklida organizmda 
gemoglobin miqdori, eritrotsit soni kamayadi, monotsit va polimorf 
o'zakii agranulotsitlar soni ko'payadi, jigarda deformatsiya va 
yog'ning to‘planishi kuzatiladi, oqsil tarkibida ko‘pgina amino- 
kislotalarning miqdori kamayib, ularning nisbatlari o‘zgaradi.
V guruhidagi vitaminlar yetishmasligi oqibatida turli xil 
ko‘rinishdagi nerv sistemasining buzilishi, ovqat yemaslik holatlari 
kuzatiladi. Vitamin Vi yetishmasligi oqibatida (tiamin) muvozanat 
buziladi, tananing rangi-tusi qorayadi, baliqlar ovqat yemay qo‘yadi, 
suv to‘planadi, paralich kuzatiladi, baliqlar uchun zaharli 
to‘yinmagan yog‘ kislotalarining perekislari yig‘iladi, o ‘sishdan 
qoladi, mushaklar zararlanadi, orqa va ko‘krak suzgichlari izdan 
chiqadi va baliqlarning nobud bo‘lishi bilan yakunlanadi.
Vitamin V
2
(riboflavin) yetishmasligi natijasida esa ko‘z 
olmasining to'qimasida qon quyilish, yuz, burun atrofida va 
jabrasining qopqoqchasida qon quyiladi, yorug‘likdan qo‘rqish, ko‘z 
gavharining xiralashuvi, teri qatlamining qorayishi, ishtahaning 
yo‘qolishi va nobud bo‘lishi bilan xarakterlanadi. Vitamin