"kompyuterlashgan loyihalash tizimlari" fakulteti "elektronika va asbobsozlik" kafedrasi "qattiq jismli datchiklar"

23 – rasm datchikni ulash sxemasi
Xarakatlanuvchi, doimiy ishqalanish tasiri ostida bo’luvchi obheklarga 
qurilmamizni 2 sm-5 sm masofada joylashtirish talab etiladi. Tajriba ishlari bir 
qancha doimiy ishqalanish tasiri ostida bo’luvchi obheklarda o’tkaziladi va 
ishqalanish tasirida xaroratning o’zgarishi 0.25 sekund oraliqlarda o’lchanadi va 
dasturdagi kerakli o’zgartirish yordamida buni optimallashtirish mumkun.
Infraqizil termometrlar quyidagi sohalarda keng qo’llaniladi: Qurilmalarga 
yaqinlashish yoki borish qiyin bo’lgan joylarda haroratni tez va aniq o’lchashda, 
shuningdek infraqizil termometrlar yordamida texnologik jarayonlarni haroratini 
kontaktsiz o’lchash mumkin. Bunda diagnostika o’tkazishni ishlab chiqarishni 
to’xtatmasdan yoki jarayonni o’zgartirmasdan amalga oshirish imkonini beradi. 
Qurilish va uy -joy kommunal xo’jaligi soxasida pirometrlar binolar, inshootlar, 

---

turar-joy binolari, issiqlik tarmoqlari, issiqlik izolyatsiyalangan qobiqlarning issiqlik 
yo’qoladigan joylarini aniqlash uchun juda mos keladi;
Xulosa sifatida bunday termometrlar o’zining qulayligi, o’lchashning soddaligi va 
shu bilan birga aniqligini yuqoriligi, obhekni kontaktsiz o’lchay olishi, bir joydan 
ikkinchi joyga oson ko’chirilishi kabi afzalliklari mavjud. 
 
 
 
 
 
 
 
24 – rasm o’lchash jarayoni 
 
13-Amaliy mashg‘ulot 
Ultratovushli datchiklar ulanish sxemalari va kontrollerlarga ulashni o’rganish. 
ultratovushli datchikni masofani o‘lchash uchun ishlatishni ko‘rib chiqiladi va 
datchik ko‘rsatgichlarini kompyutrga yo'lantiriladi, va shu bilan birgalikda 
servomotor, pyezodinamik bilan xam maxsus ishni bajariladi . 
Kerakli elementlar
: 

Arduino UNO kontrolleri; 

Sxema yig‘ish uchun plata; 

HC-SR04 ultra tovushli masofa datchik; 

pezonurlatgich; 

servoyuritma; 

100 Om qarshilik; 

+5V tashqi ma’nba; 

Ikki uchida razyomlari bo‘lgan simlar. 

HC-SR04 ultratovushli masofa o‘lchagich (1 chizma) –bu bitta plataga 
joylashtirilgan ultratovushli signallarni qabul qiluvchi va uzatuvchi. Nurlatgich 
signal hosil qiladi, u signal to‘siqqa uchragach aks etib qabul qiluvchiga keladi.
Signalni obektgacha kelish va ortiga qaytish vaqtini o‘lchash orqali masofani 
baholash mumkin 

---

 Platadagi qabul qiluvchi va uzatuvchidan tashqari datchik bilan ishlashni oddiy va 
qulay qilishga mo‘ljallangan zarur moslamalar ham mavjud.