M sh. Nurm atova, sh. T. Hasanova rasm, buyumlar yasash ya tasviriy faoliyat

0 ‘rta guruhda tabiiy material va qog‘ozdan qurish-yasashga
o ‘rgatishning metod va usullari. 
0 ‘rgatishning asosiy usuli — nam unani 
ko'rsatish va tushuntirishdir. T usiiuntirish qisqa va aniq b o iish i 
kerak. Tarbiyachining aniq, tushunarli qilib tushuntirishi uchun bolalar 
vazifani to iiq bajarishlari lozim. Q og‘ozdan uycha yasash davomida, 
tarbiyachi bolalarga tayyor uychani ko‘rsatadi (ikkiga buklangan qalin 
qog‘oz, ustida esa m o ‘rili to m ) va u n im ad an qilinganini so ‘raydi 
(qog‘ozdan — uy, rangli qog‘ozd an esa to m i, chiqizlardan m o ‘ri, 
deraza, eshiklar va hokazo). O ldingi tajribalarga tayangan holda, 
tarbiyachi bolalar bilan birga uychani k etm a-ketlik asosida qurishni 
davom ettiradi. Q achonki bolalarga m urakkab konstruksiya berilsa, 
ulam ing tajribalarini hisobga olgan holda, tarbiyachi bajarish usulini 
toialigicha k o isatib , tushuntirib beradi. Agar yasaladigan nars;a sodda 
b o isa , bolalar o ‘zlari m ustaqil bajarishlari m um kin, lekin tarbiyachi 
nam u n an i bolalarga k o ‘rsatadi. M asalan, yozuv kitobchalari yasash 
m ashg‘ulotida tarbiyachi bolalarga bir necha xil applikatsiya bilan 
bezatilgan yozuv kitobchalarini nam oyish qiladi va bolalarga mustaqil 
bajarib, so‘ng uni bezashni topshiradi. Yilning oxirida bolalarda qog‘oz 
bilan ishlash tajribasi ortganligi u c h u n tarbiyachi bolaning xohishi 
b o ‘v ich a q u rish -y a sa sh m a s h g ‘u lo ti o ‘tk az a d i. T a rb iy a c h i bu 
m a s h g iilo td a n 1—2 k u n old in q o g ‘o zdan yasalgan narsalardan
ko‘rgazma qilib, bolalarga ulaming qanday yasalganligini eslatib qo‘yadi. 
M ashg‘ulot davomida tarbiyachi bolalar ishiga rahbarlik qilib, tekshirib 
boradi. Tayyor b o ig a n narsalarni tahlil qilganda, tarbiyachi asosiy 
e iib o m i to ‘g‘ri va ozoda bajarilgan ishlarga qaratadi. Tabiiy materialdan 
narsa yasashga o ig a tis h yilning oxirida boshlanadi. M asalan, yong‘oq 
p o ‘stidan tipratikan yasashga o ‘rgatishdan oldin tarbiyachi bolalarga 
tipratikanning o ‘zini k o ‘rsatadi. Yoki uning rasm ini k o ‘rsatadi, uni 
tanasi igna bilan qoplanganligini, oyoqlari kaltaligini tushuntiradi. 
Keyin mashg‘ulotda tayyor o ‘yinchoq bilan rostakam, tirik tipratikanni 
solishtiradi, so ‘ng uni q and ay yasashni b irm a-bir k o ‘rsatadi. U ning 
tanasi yong‘oq p o ‘stidan, ignalari, yuzi plastilindan yasaladi. Avval 
yong‘oq ustiga plastilin surtiladi, yuz tuzilishi va ignalarini yasaydi. 
M a s h g ‘u lo t d a v o m id a ta r b iy a c h i b o la la rg a m a s la h a t b e rib , 
yordamlashadi. Bolalaming barcha yasagan narsalari m aiu m bir maqsad 
u ch u n ishlatiladi. A lbom lar — rasm uchun, yuk m ashinasi, uychalar
— o ‘yinlar uchun. Shunda bolalarda qiziqish uyg‘onadi, shuning uchun
160

---

narsalami qiziqib, chiroyli, toza bajaradilar. Qurish-yasash uchun kerak 
b o ‘lgan m aterialni tayyorlash tarbiyachidan ko ‘p vaqtni talab etadi.
Bolalarda qurilish materiallari bilan turli xil predm etlam ing turhcha 
tim sollarini yaratish kabi ijodiy faoliyatini shakllantirish am alga 
oshiriladi.