M sh. Nurm atova, sh. T. Hasanova rasm, buyumlar yasash ya tasviriy faoliyat

0 ‘rta guruhda rasm chizishga o ‘rgatishning mazmuni va vazifalari.
Bu guruhda o ig atish n in g vazifalari quyidagilar:
T o ‘g ‘ri t o ‘rtburchakli va aylanasim on shakldagi predm etlam ing 
tasviri ulaming tuzilishini, asosiy qismi va detallarini berishga oigatish.
Rangdan badiiy ifodalash vositasi sifatida foydalanishga o ig atish .
Qog‘oz m arkazida predm etni joylashtirishda kom pozitsion uquvni 
bilishni rivojlantirish.
R asm ni qalam va b o ‘yoq bilan b o ‘yashda texnik k o ‘nikm alarni 
m ustahkam lash.
Bu guruhda bolalarga ritmik joylashgan predm et qismlarining tasviri 
(yuqorida, pastda, bir tom onda, boshqa tom onda) ham da bir qancha 
p roportsional joylashgan qism larning tasviri o ig a tila d i. Bu alohida 
qism lam i o ‘zaro solishtirish va tahlil qilish im konini beradi. M asalan, 
Qorbobo va archa 2 tom onlam a joylashgan novdalari bilan. Bu guruhda 
tasviri qiyin b o ig a n obyektni, y a 'n i o d am n ing rasm ini chizish
103

---

m ashg‘ulotlarga kiritiladi. O dam rasm ini chizishdan oldin bolalar 
s o d d a ro q s h a k lla rn i, y a ’ni q o rb o b o , n ev o ly ash k a, m atresh k a , 
q o ‘g ‘irchoqlarni chizishga o ‘rgatilgan edi.
Katta guruhda rasm chizishga o ‘rgatishning m azm uni va vazifalari. 
Bu g u ru h d a b o la la rn in g tasviriy va y o rq in o b raz larn i yaratish
qobiliy atlarini o ‘stiru vch i tu rli usullardan foydalanib, chizishga 
o ‘rgatiladi. B unda quyidagi vazifalar bor:
P redm etnin g shaklini, uning belgilarini, hajm ini va qism larining 
joylashishini o ‘rgatishni davom ettirish.
R asm da sodda harakatlarni tasvirlashga o ‘rgatish.
Rang qobiliyatlarini rivojlantirish va m ustahkam lash.
Q alam b ila n (sh trix la sh u sullari) va b o ‘yoqlar, m o ‘y qalam
h a ra k a tla rin in g u s u lla ri b ila n ish la sh d a te x n ik k o ‘n ik m a la rn i 
rivojlantirish.
R angli b o ‘rlar, k o ‘m irlar, akvarel b o ‘yoq bilan chizish usullarini 
o ‘rgatish.
Bu yoshda b o lalar rasm da bir xil pred m etnin g o ‘xshash va farqli 
to m o n larin i tasvirlash va topishga o ‘rganadilar. M asalan, 2ta olm a 
shakli va ran g i b ila n farq lan a d i yoki lavlagi b ila n tu ru p , ular 
sabzavotlar u c h u n um um iy b o ‘lgan d um aloq shaklda. Bu guruhda 
bolalar yana asosiy spektr ranglari bilan tanishib, rasm da ularning 
chiroyli turlanishlarini keltirib chiqarishni o ‘rganadilar. Bolalar rangli 
q alam lardan tash q ari oddiy qora qalam bilan p redm etn ing um um iy 
belgilarini chizib olish u c h u n foydalanadilar.
Bu g u ru h d a tasvirlash qobiliyatiga va k o ‘nikm alarga o ‘rgatish 
yakunlanadi. B unda quyidagi asosiy vazifalar bor:
N atu ra d a n va ta s a w u r qilishdan predm etning xarakterli belgilari, 
tuzilishi, h ajm ining tasviriga o ‘rgatish.
Shakl va b o ‘yoqlam ing boyligini tasvirlab berishga, yorqin obrazlar 
yaratishga o “rgatish.
K om po zitsion qobiliyatlam i rivojlantirish (predm etnin g hajm i 
va shaklining xarakterini hisobga olib, predm etni qog‘ozda joylashtirish).
Rang qobiliyatlarini rivojlantirish (bir xil rangning turli ottenkalarini 
bera olish qobiliyati).
T exnik k o ‘n ik m a la m i rivojlantirish (b o ‘yoqlarni boshqach aroq
b o ‘yoq olish u c h u n aralashtirish, predm et shakli b o ‘yicha qalam da 
shtrix o ‘tkazish).
Olti yoshli bolalarda analitik fikrlash qobiliyati yaxshi rivojlangan
104

---

b o lad i. UJardan turga m ansub predm etlar belgisini ajrata olganlilclari 
kabi, ularning bir predm etni boshqasidan ajratib turuvchi individual 
xususiyatlarini ham tasvirlay oladilar. Bu esa ijodiy tasavvurni 
rivojlantiradi.