K atta yoshli odam chizgan rasm ni,
pred m etning tasviri deb
tushunishni o ‘rgatish.
T o ‘g ‘ri va egri chiziqlam i ham da tom onlari berk shakllami chizish
prinsiplarini o ‘rgatish.
Bu guruhning dasturi keyingi guruhlam ing dasturidan bosqichm a-
bosqich m urakkablashib borishi bilan farqlanadi. Rasm chizishning
b irin c h i m a s h g ‘u lo ti q o g ‘oz va q a la m b ila n ta n is h tiris h d a n
boshlanadi. Bu m ateriallarning o ‘yinchoqlardan bolalarga m a iu m
b o ig a n tu rli xil p red m etlard an farq qilishini pedagog bolalarga
tushuntiradi. Q alam lar bilan turli faoliyat turlarini bajarish m um kin.
Q og‘oz toza edi, qalam ning harakatlanishidan
unda izlar paydo
b o id i. Q alam ning ochilgan u ch i qog‘ozda iz qoldiradi. Ikki uchi
esa iz qoldirm aydi.
Agar sekin bosilsa, q o g ‘ozda uning izlari
ko ‘rinm aydi. Agar qattiq bosilsa, qog‘oz yirtilib ketishi m um kin.
Bunday tushuntirishni va harakatlarni k o ‘rsatib berish bolalarda
rasm chizishga qiziqishni uyg‘otadi.
Bulardan tashqari, oddiy texnik
k o ‘nikm alarni qalam , m o ‘yqalam ni t o ‘g ‘ri ushlash, ulardan tartibli
foydalanish, b o ‘yoqni m o ‘yqalam ning uchiga olishni bilish kabilarni
o'rgatishni dastur o ‘z ichiga olgan.
Ikkinchi — kichik guruhda rasm chizishni o ‘rgatish. Bu guruh
bolalar (3 yoshli bolalar) psixologik jih atd an rivojlanadi, tajribalari
ancha o ‘sadi. Tarbiyachi bu yoshdagi bolalar bilan rasm b o ‘yicha
m ashg‘ulot
olib borganda, bolalarning rasmga nisbatan qiziqishlarini
orttiradi. Bu guruhda bolalam i rasm ishining sifati emas, balki ish
jarayoni qiziqtiradi. Rasm b o ‘yicha barcha guruh bolalari tarbiya-
chining og‘zaki ko ‘rsatm alarini tinglashga, tarbiyachining ko‘rsatib
bergan usullarini bajarishga o ‘rganib boradilar.
Bu yoshdagi bolalar
rasm faoliyatida tezda o ‘yin faoliyatiga o ‘tish bilan ajralib turadi.
M asalan, doirachalar chizib, uning ichini qalam bilan urib chiqib,
uni qush d on c h o ‘qiyapti, deb ifodalaydi. Bunda yosh bolalarning
rang tanlash m alakasi shakllanadi. Bolaning diqqatini ularga yoqqan
ranglar tortadi. Bolalar tasviriy jarayonida so‘z bilan ifodalashga
o ‘rganadilar. Rasmda tasvirlay olmagan voqealami so‘z bilan toidiradi.
Bolalarda mustaqillik, faolli o ‘sadi. Tarbiyachi bolalarga m ashg‘ulotda
olgan bilim va k o ‘nikm alardan m ustaqil foydalanish im koniyatini
tu g‘diradi. Agarda 1-kichik guruhda bolalam i
nim aningdir tasviriga
o ‘rgatilsa, 2-kichik guruhda bolalam i narsalam ing tasviriy usullariga
o ‘rgatib boriladi. Bolalar turli shakldagi predm etlarning tasviriga
101
oTgatiladi, doira, to ‘g‘ri to ‘rtburchak, uchburchak va turli yo‘nalishdagi
chiziqlar to ‘plamidan iborat narsalami chizadilar. Predmetlaming shaklini
to ‘g ‘ri tasvirlashga o ‘rgatish uchun bolalaming q o ‘llarini shakliy harakat
qilishga o ‘rgatish lozim. Bolalarga predm et shakh bilan q o ‘lning shakliy
harakatlari o ‘rtasidagi bog‘liqlikni o ‘rgatish lozim. Tarbiyachi predm etni
tasvirlashga o ‘rgatishdan oldin, uni m ashg‘ulot oldidan k o ‘rib chiqadi
(ya’ni kuzatish olib boradi). Bolalar jo n -u dili bilan turli rangdagi
koptoklar, sharlar va archa o ‘yinchoqlarini tasvirlaydilar. T o ‘g ‘ri
to ‘rtburchak shaklining tasviriga bolalar bu gum hda qiynaladilar, shuning
uch u n bu shakl yilning 2-yarm ida beriladi. Bolalar archa, daraxt, tursa
yiqilmas q o ‘g ‘irchoq, aravachani tasvirlaydi. Qizil, sariq, ko ‘k, yashil.
qora, oq ranglami bilishga o ‘rgatiladi. Shuningdek, rang aralashtirishlami
(pushti, havo rang va zarg‘aldoq, jigarrang) tavsiya etish m um kin. Bu
gum h bolalardan ranglami to ‘g‘ri atash va tasvirlash aniq talab etilmaydi,
am m o tarbiyachi asta-sekin predm etlar rang-tusining
real tasviriga
o ‘rgatib borishi kerak. M asalan, k o ‘m -k o ‘k o ‘tlar o ‘sm oqda, o ‘tlarda
sap-sariq jo ‘jalar o ‘tlab yurishibdi va hokazo. Bu guruhda bolalar
rasmi m azm un jih atid an juda kam bag‘al b o ‘ladi, ya’ni ishlar m azm uni
asosan so‘zda ifodalaniladi. M asalan, m ashina chizib, so‘z bilan
m azm un beradi. M asalan, bu m ashina yurib ketdi yoki yuk olib
kelyapti kabi. M ashg‘ulot davom ida bolalar bir turdagi predm etlam i
bir necha m arta tasvirlashni o ‘rganadilar. Bu esa bolalarni texnik
k o ‘nikm alarini m ustahkamlaydi. Rasm davomida ishni tezda tugatgan
bolalarga tarbiyachi rasm m azm unini kengaytirish m aqsadida yangi
vazifalar berishi m um kin. M asalan, o ‘t ustida yurgan j o ‘jalar yonida
do n yoki turli chuvalchanglarni solishni tavsiya etish m um kin va bu
bilan bolalar chizgan ishlarini m azm unan boyitib borish va bolalarni
ham shunga o ‘rgatib borish lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: 
