Табиий шифо воситалари 3-китоб тошкент

Ёнғоқнинг шифобахш неъматлиги 
Ёнғоқ (Орех грецкий) шох-шаббаси ёйилиб ўсадиган, бўйи баъзан 60 
метргача етадиган дарахт бўлиб, танасининг пўстлоғи оч кулранг тусда, қари 
дарахтларда чуқур-чуқур ёриқлар бўлади. Барглари – навбатма-навбат 
жойлашган, тоқ патсимон, бандли. Гуллари эса майда, бир жинсли, яшил 
тусли, узунлиги 10 см гача борадиган тўп гуллар – кучалалар ҳосил қилади. 
Меваси – аксари деярли думалоқ, гоҳо эллипссимон шаклда, ҳар хил 
катталикда бўладиган данакли сохта мева, ташқи пўсти этдор, яшил тусли, 
етилганидан сўнг қорайиб, қаттиқлашиб қолади. «Ёнғоғи» нинг мағзи юпқа 
парда билан қопланган. Ёнғоқ дарахти апрель-май ойларида гуллайди ва 
мевалари август охири-сентябрда етилади. Мамлакатимизда бу ўсимлик 
ёввойи ва маданий холларда ўсади. Доривор сифатида барглари, гуллари ва 
етилмасидан узиб олинадиган мевалари ишлатилади.
Ёнғоқ баргларида гидроюглонлар ва уларнинг гликозидлари, 
флавоноидлар, С, Р ва В
1
витаминлари, каротин, эфир мойи ва ошловчи 
моддалар бор. Мевасининг кўк пўстида ҳам С витамини ва ошловчи 
моддалар топилган. Мағзида эса ёғли мой, С, Е, В
1
витаминлари, темир ва 
кобальт тузлари бор. Мевалари ёш ғўралик маҳалида худди наъматак сингари 
С витаминига жуда бой бўлади.
Халқ табобатида ёнғоқнинг гуллари, барглари, етилмаган ёш ғўралари, 
меваларининг пўстлоғи, ёнғоқ пўчоғи, мағзи, мағзининг орасида бўладиган 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 97 
тўсиқлари 
ва 
мойидан 
фойдаланилади. 
Ёнғоқнинг 
ғўрасидан 
тайёрланадаган мураббо гипертония ва қандли диабетга даво бўлади. 
Ғўрасининг ўзини камқонликда, мағзининг орасидаги тўсиқлардан 
тайёрланган дамламани эса диспенсия, сурункали колит, гипертония, қандли 
диабетда ишлатилади. Янги узиб олинган баргларининг сувини 
яллиғланишга қарши сиртга қўйиш учун буюрилади. Янчилган ёнғоқ 
мағзини асалга аралаштириб бериш халқ табобатида қадимдан расм бўлган. 
Ёнғоқ мойи эса сийдик-тош касалликларида ва юрак ҳамда буйрак 
касалликлари туфайли пайдо бўладиган шишларда ҳам ишлатилган. 
Баргларидан тайёрланган дамламани меъда яраси, атеросклероз, йирингли 
отитларда буюрилади. Бундай дамлама ангина, стоматитлар, гингивитлар ва 
парадонтозларда оғиз ва томоқни чайиш учун тавсия этилган. Ёнғоқ мағзини