1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

Xiroj, ushr, zakot, jizya 
kabi 
soliqlar joriy etildi. Istilochilar kuch - xirojda deganlar.
Islomaa da’vat etish.
Arablar Movarounnahrdagi siyosiy hokimiyatini 
mustahkamlash uchun aholi o'rtasida 
islom 
dinini yoyishga alohida 
ahamiyat berdilar. Movarounnahr aholisining asosiy dini hisoblanadigan 
otashparastlik va boshqa dinlarga qarshi qattiq kurash olib bordilar. 
Ibodatxonalar vayron etilib, ularning o'rniga jome masjidlari bino qilinadi. 
Islom dinini qabul qilgan mahalliy aholi vakiilari dastlabki yillarda xiroj va 
jizyadan ozod etilgan. Soliqlarni o'z vaqtida to'lamagan kishilar tutib olinib, 
bo'yinlariga 
«qarzdor» 
deb yozilgan taxtacha osib qo'yilardi. Bunday 
chora-tadbirlar, shubhasiz, aholi o'rtasida islom dinining tarqalishiga 
yordam beradi. Biroq islomni qabul qilganlarning aksariyati nomigagina 
musulmon bo'lib, uzoq vaqtlargacha pinhona o'z dini va e’tiqodlariga 
sodiqligicha qolaverdi.
Mahalliv madanivatnina povmol etilishi.
Istilo natijasida mahalliy 
xalqning urf-odatlari, dini va e’tiqodi, qadimdan rivojlanib kelayotgan 
madaniyati, boy ma’naviy hayoti poymol etildi. Bosqinchilar mahalliy din 
namoyandalarini, madaniyat, adabiyot va ilm ahllarini quvg'in qiladilar.

---

46
Mahalliy so‘g‘d yozuvida bitilgan diniy va ma’rifiy kitoblarni, ilmiy asariar- 
ni va qimmatli hujjatlarni hamda sanamlarni gulxanda yoqib, yo'q qilib 
tashlaydilar. Quvadagi budda ibodabconasiga o'rnatilgan turli-tuman 
haykallarning parchalab tashlangani, Afrosiyob saroy devorlariga 
solingan suratlarning, ayniqsa, odam rasmlarining ko'zlari o'yilib, bo'yin- 
lariga qilich bilan chopib yuborilgani bunga yaqqol misoldir.
4.3. ARABLAR HUKMRONLIGIGA QARSHI XALQ HARAKATLARI
Oo'za'olonlarnina sabablari.
Bosqinchilarning talonchilik siyosati yerli 
xalqni barcha huquqlardan mahrum etdi. Madaniyatning oyoqosti qilinishi, 
zulm hamda arab tili, yozuvi va xalifa qonun-qoidalarining zo'rlik bilan 
joriy etilishi natijasida mahalliy xalq orasida norozilik tobora kuchayib, 
qo'zg'olonlar ko'tarilishiga sabab bo'ldi. Xalifa