Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

BOLALAR VA KATTALARDA TEKSHIRISH USULLARI 
Yuz nervini tekshirishga kirishishdan oldin yuz ajinlarini har ikki tomonda 
simmetrik va ko‘z yorig‘i kattaligi ikkala tomonda baravar ekanligi aniqlanadi. 
Keyin quyidagi imo-ishoraga oid ya’ni mimik tekshirishlar o‘tkaziladi: 
1.
Peshonani tirishtirish. 
2.
Qoshni chimirish. 
3.
Ko‘zni qattiq yumish. 
4.
Tishni ko‘rsatish. 
5.
Lunjga havo to‘ldirish. 
6.
Xushtak chalish. 

---

 118
Normada hamma imo-ishora tekshirishlar yuzning ikkala tomonida 
simmetrik holda bajariladi.
Yosh bolalar va chaqaloqlarda yuz nervini ovqatlanishi vaqtida, kulganida 
yoki yig‘laganida e’tibor bilan qarab tekshiriladi.
 
 ZARARLANISH BELGILARI 
 
Yuz nervining zararlanish sohasiga qarab markaziy va periferik falajlarni 
tafovut etiladi. Yuz nervining I neyroni qaysi sohada shikastlanmasin qarama-
qarshi tomondagi pastki mimika mushaklari markaziy falajga uchraydi.
Yuz nervining II neyroni qaysi sohada shikastlanmasin, shikastlangan 
tomondagi yuqori va pastki mimika mushaklari periferik falajga uchraydi. Yuz 
nervining periferik falajida quyidagi belgilar bo‘ladi: yuz assimetrik holatda, 
kasallangan tomonda yuz ajinlari tekislanadi, ko‘z yorig‘i kattalashadi, lablar 
sog‘lom tomonga tortib ketadi, falajlangan tomonda og‘iz burchagi pastga 
qiyshayadi. Mimik tekshiruv o‘tkazilganda peshona terisida ajin paydo bo‘lmaydi, 
qosh tepaga ko‘tarilmaydi, qosh chimirilmaydi, ko‘z yumilmaydi (lagoftal’m-
quyon ko‘z), ko‘z yoshlanadi, og‘iz burchagi osilib qoladi, lunjga havo to‘ldirish, 
hushtak chalish mumkin bo‘lmaydi, ovqat chaynash qiyinlashadi. Shu bilan bir 
qatorda Bella, Negro, «kiprik», «tennis raketasi» belgilari ko‘riladi. Falajlangan 
mimika mushaklarida atrofiya kuzatiladi va elektr qo‘zg‘aluvchanlik buziladi.
Yuz nervining falajlanganligi yoki parezi aniqlangandan keyin, patologik 
jarayon shu nervning qaysi sohada ekanligini bilishi kerak:
1). Agar yuz nervining o‘zagi shikastlansa Miyyar Gubler sinromi mavjud 
bo‘ladi. Bunda shikastlangan o‘zak tomonida mimika mushaklarini periferik falaji, 
qarama-qarshi tomonda esa gemisindrom yuz beradi. Falajlangan yuz 
mushaklarida fibrillyar tortish ko‘riladi. Ko‘p holda yuz nervining falajlangan 
tomonida uzoqlashtiruvchi nerv yoki uni o‘zagi zararlangan bo‘lishi mumkin. 
Bunda yuqorigidagi belgilarga, ichkariga qaragan g‘ilaylik, diplopiya belgilari 
qo‘shiladi. (Fovilni alterlanuvchi falaji). 
2). Agar yuz nervi ko‘prik-miyacha burchagida shikastlangan bo‘lsa, yuz 
mushaklarini periferik falajiga eshituv va dahliz nervlarining zararlanish belgilari 
qo‘shiladi. Quloq yaxshi eshitmaydi, yoki kar bo‘lish, bosh aylanishi (vestibulyar 
ataksiya) mumkin.
3). Agar yuz nervi fallopiy kanalini yuqori qismida shikastlansa, mimika 
mushaklar falaji bilan bir qatorda ko‘z yoshini kamayishi yoki to‘xtashi, 
giperakuziya (qattiq eshitish), ta’mni pasayishi, og‘izni qurishi ko‘riladi.
4). Agar yuz nervi kanalda n.petrosus superfacialis major chiqqandan keyin 
shikastlansa, belgilar yuqorida qayd qilingandek bo‘ladi, faqat ko‘z yoshlanadi. 
5). Agar yuz nervi kanalda chorda tympani ajralmasdan turib zararlansa, 
mimika mushaklari falaji, ko‘z yoshlanishi, ta’m bilishni susayishi kuzatiladi. 
6). Agar yuz nervi fallopiyev kanalidan chiqish joyida zararlansa, faqat 
mimika mushaklari falajlanib, ko‘z yoshlanadi. Yuqoridagi boshqa belgilar 
bo‘lmaydi.

---

 119