Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

BOSH MIYANING QON BILAN TA’MINLANISHI 
 
Bosh miya ikkita qon tomirlari tizimi: ichki uyqu arteriyasi (a. carotis 
interna) va umurtqa (a. vertebralis) arteriyasi orqali qon bilan ta’minlanadi. 
Umurtqa arteriyasi o‘mrov osti arteriyasidan boshlanib, VI bo‘yin umurtqasining 
ko‘ndalang o‘simtasidagi ko‘ndalang teshikka kiradi va yuqoriga ko‘tariladi. 
Birinchi bo‘yin umurtqasining ustki yuzasidagi egatchadan o‘tib katta ensa teshigi 
(foramen magnum) suyagi orqali kalla ichiga kiradi va uzunchoq miya ostiga 
joylashadi. Uzunchoq miya va varoliy ko‘prigi chegarasida ikkala umurtqa 
arteriyasi o‘zaro qo‘shilib, asosiy arteriyani (a basilaris) hosil qiladi. Har bir 
umurtqa arteriyasidan chiqqan tarmoq, katta ensa teshigi orqali pastga qarab 
tushadi va o‘zaro qo‘shilib, toq orqa miyaning oldingi arteriyasini (a. spinalis 
anterior) hosil qiladi. U oldingi o‘rta yoriq bo‘ylab pastga yo‘naladi. Shunday 
qilib, uzunchoq miya ostida rombsimon shakldagi «Zaxarchenko arteriya doirasi» 
hosil bo‘ladi. Bu doiraning yuqori burchagi asosiy, pastki burchagi esa orqa 
miyaning oldingi arteriyasidan tashkil topgan bo‘ladi. Umurtqa kanalida umurtqa 
arteriyasidan bir juft orqa miyaning orqa arteriyasi chiqadi.
Ichki uyqu arteriyasi (a.carotis internus) umumiy uyqu arteriyadan 
boshlanadi. Umumiy uyqu arteriyaning o‘zi esa chap tomonda bevosita aortadan, 
o‘ng tomonda esa yelka-bosh poyasidan boshlanadi. Qon tomirlarining bunday 

---

 146
joylashuvida chap uyqu arteriya tizimi optimal sharoitda qon aylanishini 
ta’minlaydi.
Ichki uyqu arteriyasi kalla ichiga o‘z nomidagi kanal orqali kirib, turk egari 
va ko‘ruv nervi kesishmasining ikki tomonida joylashadi. Ichki uyqu arteriyaning 
bevosita davomi bosh miyaning o‘rta arteriyasi (a.cerebri media) bo‘lib, lateral 
tomonga Silviy egati orqali tarqaladi. Ichki uyqu arteriyasidan to‘g‘ri burchak 
shaklida bosh miyaning oldingi arteriyasi (a.cerebri anterior) ajraladi. O‘ng va 
chap bosh miyaning oldingi arteriyalari o‘zaro oldingi qo‘shuvchi arteriya 
(a.communicans anterior) orqali birlashadi.