Amaliy audit

7.7. Bank kreditlari va bankdan tashqari olingan qarzlar bo`yicha hisob-
kitoblar auditi 
Kreditlarni berish va qoplash bilan bog`liq bo`lgan barcha masalalar bank 
qoidalari va qarz oluvchi korxona hamda bank bilan shartnomaviy asosida 
tuziladigan kredit shartnomalari bilan tartibga solinadi. Unda kreditlash obyekti, 
kreditni berish va qoplash muddatlari, foiz stavkalari, kreditdan foydalanganligi 

---

358 
uchun foizlarni hisoblash va to`lash tartibi, majburiyatlarni ta'minlash shakllari, 
kreditni berish va qoplash yuzasidan tomonlar huquqlari va majburiyatlari, hujjatlar 
ro`yxati va ularni bankka taqdim etish muddatlari va boshqa turli shartlar ko`zda 
tutiladi. 
Bank kreditlari va qarzlar bo`yicha hisob-kitoblarni auditorlik tekshiruvidan 
o`tkazish uchun ma'lumot manbalar quyidagilardan iborat: kredit shartnomalari, 
kredit va qarzlaridan foydalanganligi uchun foizlar to`lash bo`yicha hisob-kitoblar, 
to`lov hujjatlari ilova qilingan bank ko`chirmalari, 3-sonli jurnal-order va sintetik va 
tahliliy hisoblarning boshqa registrlari, Bosh kitob, balans, moliyaviy natijalar 
to`g`risidagi hisobot va hokazolar. 
Bank kreditlari va qarzlar hisobini auditorlik tekshiruvidan o`tkazishdan 
maqsad korxonaning olingan kreditlar va boshqa qarz mablag`larini aks ettiruvchi 
hisobot ko`rsatkichlarining ishonchliligi to`g`risida yetarli dalil-isbotlarga ega 
bo`lishdan iborat. 
Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagilar tekshirilishi kerak: 
- kredit va qarzlarning haqqoniyligi hamda hujjatlashtirilganligi; 
- kredit va qarzlar olinishining asoslanganligini aniqlash (qarz mablag`larining 
olingan manbalari); 
- qarz mablag`lardan maqsadli foydalanish va ularni to`liq hamda o`z vaqtida 
qaytarish (qarz mablag`lari qaysi maqsadlar uchun ishlatilgan, kreditlar va qarzlar 
bo`yicha qarzdorlik qanday qaytarilmoqda, muddati uzaytirilgan qarzdorlik 
mavjudligi); 
- qaytarilmagan kredit va qarzlarning qoldiqlari hamda ular bo`yicha foizlar 
to`lanishini baholash; 
- kredit va qarzlar bo`yicha sintetik hamda analitik hisobning yuritilishini 
tekshirish (kredit va qarzlarni hisobga oladigan schyotlarning qo`llanilishi, qarz
mablag`larini olish va qaytarish muomalalarini aks ettirish, moliyaviy natijalarni 
shakllantirish tamoyillariga rioya qilinishi). 
Auditorlik dalil (isbot) larga ega bo`lish uchun turli usullar (hujjatlarni 
tekshirish, muomalalarni ko`pib chiqish, o`z mablag`lari bilan qarz mablag`larning 
nisbatini aniqlash maqsadida analitik amallarni bajarish) va axborot manbalaridan 
foydalaniladi. 

---

359 
Bank kreditlari va qarzlarni auditorlik tekshiruvidan o`tkazishda quyidagi 
ma'lumot manbalaridan foydalaniladi: 
- bank kreditlari va qarz olish masalalarini, buxgalteriya hisobini va soliqqa 
tortish muomalalarini tartibga soladigan me'yoriy hujjatlar; 
- bank kreditlari va qarzlar bo`yicha muomalalarni rasmiylashtirish va hisobda 
aks ettirishga doir shartnomalar va dastlabki hujjatlar (kredit va qarz shartnomalari, 
kreditlar bo`yicha foiz stavkalarining o`zgarishi to`g`risida kredit shartnomalariga 
qo`shimcha 
qilinadigan 
bitimlar, 
kreditni 
qaytarish 
muddatlari, 
kredit 
shartnomalarining boshqa shartlari); 
- kredit shartnomasiga muvofiq qaytariladigan kredit va foiz summalarining 
akseptsiz (roziliksiz) hisobdan o`chirilishini tasdiqlaydigan memorial-orderlar. 
Yuqorida ko`rsatilgan muomalalarni hisobda aks ettirishga doir sintetik va 
analitik hisob registrlari hamda buxgalteriya hisobotlari puxta tekshiruvdan 
o`tkaziladi. Mazkur sohani tekshirish uchun zarur axborotlar moliyaviy hisobotning 
quyidagi shakllarida aks ettiriladi (7.3-jadval): 
7.3-jadval