O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

falsafa negizida huquqshunoslik fanlarining asosiy kategoriyalari 
ishlab chiqiladi.
Davlat va huquq nazariyasi 
sotsiologiya fani bilan ham o’ziga xos 
munosabatga ega. Sotsiologiya - bus-butun yahli t tizim sifatida olingan 
jamiyat to’g’risidagi hamda alohida ijtimoiy tartiblar, jarayonlar, guruhlar 
to’g’risidagi fan bo’lib, sotsium (jamiyat)ning davlat va huquq singari muhim qismlarini 
o’rganadi. Demak, davlat va huquq jamiyatshunoslik kategoriyalaridan bo’lib chiqyaptimi? 
16
Каримоа И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. 2-tom. Т. ««O’zbekiston”». 1996, 260-bet.

---

16 
Shubhasiz, shunday. Biroq, davlatning ijtimoiy asoslarini, huquqning ijtimoiy qimmatini 
ajratib ko’rsatar ekan, masalaning davlat hokimiyatini tashkil yetishning huquqiy shakllari 
yoxud ijtimoiy munosabatlarni yuzaga keltirish va tartibga solish huquqiy usullari kabi 
yuridik jihatlarini e’tiborsiz chetlab o’tadi. 
Davlat va huquq nazariyasi siyosat, siyosiy jarayonlar, siyosiy partiyalar, 
harakatlar, tizimlarni o’rganishdan iborat bo’lgan siyosatshunoslik fani bilan 
ham o’xshashdir. 
Siyosat, albatta, davlat va huquq hayoti bilan chambarchas bog’lanib 
ketgan. Biroq, siyosiy hokimiyat siyosiy tuzumlarda ham, ijtimoiy munosabatlarning boshqa 
shakllarida ham amal qiladi. Ushbu materiallardan foydalanib, davlat va huquq nazariyasi 
universal umumhuquqiy konsepsiyalar, kategoriyalar, tushunchalarni ishlab chiqadi. 
Davlat va huquq nazariyasi tarix fani bilan ham uzviy aloqadordir. 
Tarix, 
ma’lumki, jamiyat to’g’risidagi, jamiyatshunoslikka oid fandir. U insoniyat madaniy-
ma’naviy taraqqiyotning har xil turlari va davrlari, jamiyatning rivojlanish yo’llari va 
tiklanish bosqichlarini, iisoniyatning o’tmishdan kelajak tomon yuksalib borish sabablari va 
mohiyatini tadqiq etadi. Muayyan xalqlar, davlatlarning muayyan davrlardagi hayotining 
aniq shakllari va tajribasini va hatto ayrim huquqiy-tarixiy yodgorliklarni ham o’rganadi. 
Lekin tarix fani uchun vaqt chegaralari muhimdir. U umumlashma xulosalar chiqarmaydi, 
qonuniyatlar ketidan quvmaydi, ayni shu jihatlari bilan davlat va huquq nazariyasidan farq 
qiladi.