O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

 
bo’lishi zarur»
18
; 
uchinchidan,
insonparvarlik asoslari huquq mohiyatining o’zida aks yetishi juda 
muhimdir. Zero, so’z qog’ozga bitilgan huquqlarning o’zlarining ko’p qirrali ma’naviy-
axloqiy mazmunlariga bo’lgan murakkab ziddiyat nisbatlari haqida ketmoqda. O’z 
navbatida, bu nisbatlar muayyan davr yoxud muayyan mamlakat sharoitlariga bog’liqdir. 
Insonparvarlik dunyodagi barcha xalqlar, millatlarga xos bo’lgan umumiy xislat va 
fazilatlardan biri hisoblanadi Bu umuminsoniy qadriyat eng qadimiy turkiy xalqlardan 
sanalgan o’zbeklarga ham to’la taalluqlidir. Respublikamiz Prezidentining «O’zbekistonning 
o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li» asarida bu haqda ajoyib fikrlar bayon etilgan:«Insonparvarlik 
- bu o’zbek xalqi milliy ruhiyatining ajralmas fazilatidir. Shafqatsizlik va zo’ravonlik uning 
tabiatiga yotdir. Bizning xalqimiz o’zining voqealarga boy ko’p ming yillik tarixi davomida 
18
Алексеев С. С. Теория права - М.: Издательство «Бек». 1993, 23-bet. 

---

23 
ko’p narsalarni boshidan kechirdi - madaniyat, ilm-fan, o’z davlatchiligi
 
yutuqlari 
nashidasini surdi, o’zaro nizolar, begonalar asorati
 
azobini tortdi, eng yaxshi o’gil-qizlaridan 
judo bo’ldi. Lekin tarixning o’yini ham, omonsiz jangu jadallar ham, tabiiy ofatlar va ochlik 
ham xalqimizning insoniylik tabiatiga dog’ tushirolmadi. O’zbek oilasida bugungi kunda 
yaxshilik va yorug’lik, bolalarga mehr, kattalarga hurmat, yaqinlarga va boshqalarning 
qayg’usiga hamdardlik mujassamlashgandir»
19
. 
Dastlab, jamiyat nimadan iboratligiga va uni «boshqarayotgan» kuchlarga aloqador 
bir nechta eng umumiy qoidalarni ko’rib chiqaylik. S.S.Alekseevning ta’kidlashicha, «Kishilik 
jamiyati shafqatsiz va chorasiz tabiat tobeligidan ajralib chiqqan hamda o’z-o’zini qo’llay 
oladigan, entropiya
20
ga qarshi tura oladigan ongli mavjudotlarning o’z-o’zidan rivojlanuvchi 
tizimidan iborat. Jamiyat tizimlar sifatida o’z-o’zini rivojlantirish uchun zaminga ega bo’lishi