P islomov toshkent 2017 O‘quv qo‘llanma

AQSh Aholini ro’yxatga olish byurosi GBF-DIME
(Geographic Base File, Dual Independent Map Encoding) formatini ishlab 
chiqdi. Bu formatda ilk bor topologiya deb atalmish ob’yektlar o’rtasidagi 
fazoviy munosabatlarni aniqlash sxemasi realizastiya qilindi, u kartada 
chiziqli ob’yektlar o’zaro qanday bog`langanini, qaysi maydonli ob’yektlar 

---

19 
bir-biri bilan chegaradoshligini, qaysi ob’yektlar esa o’zaro qo’shni 
elementlardan tashkil topganini ta’riflab berardi. Ilk bor asosiy nuqtalar 
raqamlab chiqildi, ilk bor chiziqlarning har tomonidagi maydonlarga 
identifikatorlar berildi. Keyinroq GBF-DIME formati 
TIGER 
ga 
transformastiyalandi. Matematik Djeyms Korbett (James Corbett), 
dasturchilar 
Donald Kuk 
(Donald Cooke) va 
Maksfild (Maxfield) 
ushbu 
jarayonning muhim shaxslari bo’lishdi. GBF-DIME formatidagi kartalar 70-
yillar mobaynida Qo’shma Shtatlarning barcha shaharlari uchun 
shakllantirildi. Bu texnologiyani ko’p GAT lar hozirgi kungacha qo’llab 
kelmoqdalar. 
GAT ga oid ko’p g`oyalar Garvard Kompyuter grafikasi va fazoviy 
tahlil laboratoriyasi quchog`ida tug`ildi. Ushbu laboratoriyadan GAT 
industriyasining bir nechta muhim arboblari chiqdi: bu – 
Govard Fisher
(Howard Fisher) – laboratoriya asoschisi va mashhur 
Map Analysis 
Package - MAP, PMAP, aMAP
rastrli dastur vositalari oilasini yaratib, 
kartografik algebraga asos solgan dasturchi 
Dana Tomlin
(Dana Tomlin) 
lar edi. 
Garvard laboratoriyasining eng mashhur va o’zini yaxshi ko’rsatgan 
dasturiy mahsulotlari quyidagilardir: 

SYMAP (ko’p maqsadli kartografiyalash tizimi); 

CALFORM (kartografik tasvirni plotterga chiqarish dasturi); 

SYMVU (perspektiv (uch o’lchamli) tasvirlarni ko’rib chiqish); 

ODYSSEY (mashhur ARC/INFOning o’tmishdoshi). 
Geografiya va fazoviy o’zaro munosabatlar sohasidagi nazariy 
ishlanmalar GAT-texnologiyalar rivojiga, shuningdek AQSh, Kanada, 
Franstiya, Angliya, Shvestiyada geografiyadagi miqdoriy uslublar rivojiga 
katta ta’sir ko’rsatdi (