Byudjet hisobi va nazorati

Buxgalteriya hisobining Bosh daftar shakli. 
Buxgalteriya hisobi shakllari vujudga kelishi, qo‘llanishi, hisob ishlarini xajmidan, 
hisob xodimlarini malakasidan kelib chiqadi. Buxgalteriya hisobining Bosh daftar 
shaklini vujudga kelishi XIX asr boshlariga to‘g‘ri keldi va hozirgi davrda ham 
kichik firma va korxonalarda qo‘llanilmoqda. Buxgalteriya hisobining ushbu shakli 
sintetik schyotlar ham qo‘llaniladigan buxgalteriyalarga xosdir. Tabiiyki, kichik 
firma va korxonalar faoliyati doirasi katta bo‘lmaganligi sababli, qo‘llaniladigan 
sintetik schyotlar miqdori ham kam bo‘ladi. 
Kichik firmalar, ular mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, o‘rtacha yillik ishchilar soni 
ishlab chiqarish tarmog‘ida 10 kishigacha savdo, xizmat va boshqa noishlab 
chiqarish sohalarida esa 5 kishigacha bo‘lgan korxonalar hisoblanadi. 
Kichik korxonalar esa mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, o‘rtacha yillik xodimlar 
soni sanoat tarixida 40 kishigacha, qurilish, qishloq xo‘jalik va boshqa ishlab 
chiqarish sohalarida 20 kishigacha, fan, ilmiy xizmat qilish, chakana savdo va 
boshqa noishlab chiqarish sohalarida 10 kishigacha korxonalar hisoblanadi. 
Kichik korxonalar mustaqil ravishda ishlab chiqarish va boshqaruv, hamda xodimlar 
soni va faoliyatidan kelib chiqib, tegishli organlar tasdiqlagan buxgalteriya hisobi 
shakllaridan birini tanlaydilar. 
Buxgalteriya hisobining Bosh daftar shaklini bir oyda xo‘jalik jarayonlari 100 tadan 
oshmagan xollarda qo‘llash maqsadga muvofikdir. 
Buxgalteriya hisobining ushbu shaklida dastlabki xujjat ma’lumotlari Bosh daftar 
deb ataladigan sintetik registrda yuritiladi. Bosh daftarda xronologik va tizimli 
yozuvlar birgalikda olib boriladi, shuning uchun ham kombinatsiyalashgan registr 
hisoblanadi. 

---

121 
Buxgalteriya hisobining Bosh daftar shaklida hisob ishlarida qulaylik yaratish 
maqsadida oy davomidagi xo‘jalik jarayonlari reestrini ham yuritish mumkin. 
Xo‘jalik jarayonlari reestri asosida esa Bosh daftar to‘ldiriladi