Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

 
Transport immoblizatsiyasidagi xatoliklar va yatrogeniya. 
Eng ko‘p uchraydigan xatoliklar asoslanmagan kalta shina qo‘yish, qo‘lga tushgan 
tekis bo‘lmagan Yuzali narsalardan foydalanish, ikki va undan ortiq bo‘g‘imni 
fiksatsiya qilmasdan shina yoki qo‘lbola vositalarni qo‘yish orqali immoblizatsiya 
qilinganda ikkilamchi asoratlar, ya’ni atrof to‘qimalar, tomirlar, asab tolalari va 
paylarni shikastlanishiga sabab bo‘ladi va oxir- oqibat og‘riq yoki gemorragik shok 
kelib chiqishiga sabab bo‘lishi mumkin. Kiyimsiz tanaga paxta yoki Yumshoq 
material qo‘ymasdan va shinani ushbu materiallarga o‘ramasdan qo‘yish, bundan 
tashqari, singan soha anatomik joylashishini inobatga olmaslik terini 
shikastlanishiga, yotoq yaralar, nekroz va teri perforatsiyasiga sabab bo‘lishi 
mumkin. Shinani bog‘lashda, uni qattiq siqib bog‘lab qo‘yish qon va asab tizimini 
siqilishiga va qon aylanishini buzilishiga (nekroz, gangrena) olib kelishi natijasida, 
turli xil asoratlar kelib chiqishi mumkin, bu yatrogeniya deyiladi. Bundan tashqari, 
immoblizatsiya qilingan sohani issiq yoki sovuqdan himoyalamaslik ham 
yatrogeniyaga kiradi. 

---

109 
VII.
 QON KETISHI VA QON QUYISH 
Qon ketishi hayot davomida juda ko‘p uchraydigan hodisalardan biri. 
Shuning uchun bo‘lajak tibbiyot xodimlari bu jarayonni, qon ketish sindromini 
sabablarini, patogenetik protsesslarini, klinik manzaralarini kechishini, birinchi 
yordam ko‘rsatish va davolash prinsiplarini va shu bilan birga qon quyish 
jarayonlarini ham yaxshi bilishi va o‘rganishalari kerak. 
Qon ketishi deganda, ya’ni grekcha nomi haemorrhagia, qon tomir (arteriya, 
vena, kapillyar) devorlarining shikastlanishi, emirilishi (biror kasallik oqibatida) 
yoki o‘tkazuvchanligining oshib ketishi sababli ulardan qonning o‘z-o‘zidan, 
ya’ni qon tomiri ichidan to‘qimalarga yoki turli bo‘shliqlarga (plevra, qorin, bosh 
suyagi ichiga) quyilishiga yoki tashqi muhitga oqib chiqishi tushuniladi.