Geodeziya va marksheyderiya

Qutbli planimetrii sinash va tekshirish. 
Boshqa asboblar kabi planimetr 
ham quyidagi shartlar bo‘yicha sinaladi va tekshiriladi. 
1. Hisoblash mexanizmining g‘ildiragi (roligi) erkin va tebranmay bir tekis 
aylanishi kerak. Buni sinash uchun planimetrning aylantirish richagini bir qo‘lga 
olib, ikkinchi qo‘l bilan g‘ildirakni aylantirganda u 3—4 sekund bir tekis aylanishi 
kerak. Verner bilan g‘ildirak orasida yozuv qog‘ozi sig‘adigan tirqish bo‘lishi 
lozim. Agar shart bajarilmasa stopor vintlar 
23 
va 
24 
bo‘shatilib, keyin 
21 
va 
22 
vintlar bilan tuzatiladi. 
7.11-shakl. 
2. Verner yuzasi g‘ildirak yuzasi bilan bir tekislikda yotishi kerak Agar past 
yoki baland bo‘lsa, 
25 
vintlar bilan tuzatiladi. 
3. Verner va g‘ildirak bo‘laklari to‘g‘ri bo‘lishi lozim. Bu teodolit limbi va 
verneridagi kabi tekshiriladi. Bundan keyin geometrik shartlar tekshiriladi. 
4. Sanoq olish g‘ildiragining vertikal tekisligi aylantirish richagiga 
perpendikulyar bo‘lishi kerak. Buni tekshirish uchun bir ixtiyoriy shakl olinadi-da, 
planimetr qutbini shakldagi kabi (7.11-shakl) o‘rnatib, karetacha shaklga nisbatan 
o‘ng va chap tomonga o‘rnatiladi; bunda richaglar orasidagi burchak 30°dan kichik 
150° dan katta bo‘lmaydigan qilib qo‘yiladi. Ikki turishda shaklni aylantirib 
sanoqlar olinadi. Kutbning aylantirish richagidan o‘ngidagi (QU) sanoqlar farqi 
qutbning chapidagi (QCH) sanoqlar farqiga teng bo‘lishi yoki oralaridagi ayirma 
ular arifmetik o‘rta miqdorining 1:250 dan katta bo‘lmasligi (3 bo‘lakdan 
oshmasligi) lozim. Agar katta bo‘lsa, planimetr qutbining ikki turishida ishlash 
kerak. Bunda yuqoridagi xato o‘zaro eyishib, natijaga ta’sir etmaydi. SHuning 
uchun u planimetr 
kompensatsiyasi 
deyiladi. 
Bu tekshirishni planimetrning kontrol lineykasi orqali amalga oshirish 
ma’qul.