Матншунослик фани адабий манбашунослик ва матншуносликнинг назарий муаммолари, хусусан, қадим қўлёзма меросимиз манбалари устида илмий фаолият олиб бориш малакасини шакллантириш, араб имлосига асосланган эски ўзбек ёзувини эркин ўқий олиш

Yig‘ma-qiyosiy matn 
– bu darajasida qo‘lga kiritilgan matnlarni o‘zaro qiyoslash 
natijasida tuzilgan muallif matnining nisbatan to‘liq variantidir. 
Yig‘ma-qiyosiy matn asar nusxalari kam yoki ishonchli qadimiy qo‘lyozma 
nusxalar mavjud bo‘lmagan taqdirda amalga oshiriladi. Bunday matn muallif asari 
haqida to‘liq tasavvur uyg‘otish uchun tuziladi.Yig‘ma-qiyosiy matnni tuzishda 
mavjud qo‘lyozmalardan tayanch nusxa tanlash 
katta ahamiyatga ega.Tayanch 
nusxa sifatida imkon qadar to‘liq, boshqalariga qaraganda tashqi nuqsonlari kam, 
xatolari, noaniq joylari oz nusxa tanlanadi.Shuning uchun ham M. N. Osmanov 
“SHohnoma”ning 1966 yilgi nashrini tanqidiy matn emas, balki yig‘ma matn deb 
hisoblaydi.U o‘z fikrini ilmiy-tanqidiy matnni tuzishda qo‘lyozmalar bazasining 
kamligi, matn turli tahrirlar aralashuvidan tuzilganligi, asarning kompozitsion 

---

qurilishi to‘liq ifodalanmasligi, ya’ni ba’zi dostonlarning qo‘shilishi yoki ajratilishi 
kabi asosli kamchiliklarni ko‘rsatish bilan tasdiqlaydi
98
. 
Asosiy matnni tuzishda yig‘ma-qiyosiy yondashuv bilan ilmiy-tanqidiy yondashuv 
farqlanadi.Lekin ba’zan ularni tasniflashda chalkashish hollari uchraydi.Jumladan, 
Q. Ergashev Navoiy asarlari ilmiy-tanqidiy matnlari yaratilishi xususida so‘z 
yuritar ekan, “Mahbub ul-qulub”ning A. N. Kononov tomonidan tayyorlangan 
nashrini asar ilmiy-tanqidiy matni deb hisoblaydi
99
. 1948- yili A.N.Kononov 
“Mahbub ul-qulub” asari matnini Leningrad hamda Toshkent qo‘lyozmalar 
fondida saqlanayotgan sakkizta qo‘lyozma nusxa asosida tiklagan
100
. Ularning eng 
qadimiysi XVI asr boshlarida kitobat qilingan Leningrad nusxasi bo‘lib, yig‘ma-
qiyosiy matn shu qo‘lyozma asosida tuzilgan, oradagi 
farqlar ilmiy apparatda