Матншунослик фани адабий манбашунослик ва матншуносликнинг назарий муаммолари, хусусан, қадим қўлёзма меросимиз манбалари устида илмий фаолият олиб бориш малакасини шакллантириш, араб имлосига асосланган эски ўзбек ёзувини эркин ўқий олиш



Download 2,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/115
Sana12.06.2022
Hajmi2,58 Mb.
#660050
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   115
Bog'liq
11111 . Matnshunoslik fan siratida

 
TABDIL
: ёзувни бошқа ёзувга ўгириш (масалан, эски ўзбек ёзувидан 
кирилл ёки лотин алифбосига ўгириш. Насрий баёнчилик, табдил, бадиий 
асарни назмдан насрга ўтказиш анъанаси ҳам адабиётимиздаги кўпгина 
бошқа ҳодисалар сингари узоқ ўтмишга бориб тақалади. XIX аср бошида 
Навоий достонлари насрий баёнларининг дастлабки намуналари Хоразмда 
адиб Умар Боқий томонидан яратилди. Бу эса Навоий достонларини 
фалсафий «мураккаб» адабиётдан – «содда» адабиётга жанрдан жанрга 
таржима қилишнинг илк намунаси эди. 
TRANSKRIPTSIYA
: Yozuvning nutq tovushlari talaffuzini aniq ifodalash 
uchun ishlatiladigan sun’iy turi. Nutq bo’laklarining tovushiy sifatlarini yozuvda 
aks ettirish usuli.


10-DARS 
ABJAD 
Arab alifbosidagi 28 ta harfning har biri sonni ham ifodalaydi. Avvalgi 9 ta 
harf birlik sonlarni ifodalaydi. Shu tartibda o‘nliklar, yuzliklar va minglik 
keltiriladi. Bu hisob “jumal hisobi” deb ham ataladi. 
Raqamlarni xotirada oson saqlab qolish uchun quyidagi tartibda 8ta sun’iy so‘z 
o‘ylab topilgan: 
(alif ) (be ) (jim ) 
( dol) 
(he ) 
(vov 

( ze) 
(he ) 
(to ) 
(yo 










10 
(Kof) (Lom 


Mim) 

Nun) 
( Sin) 
(Ayn 


Fe) 
( Sod) 
(qof 

(re 

20 
30 
40 
50 
60 
70 
80 
90 
100 200 
(shin) 
(te ) 
(se ) 
(xe ) 
(zol ) 

zot) 
(zo ) 
(g‘ayn) 
300 
400 500 600 
700 800 900 1000 
ABJAD 
HAVVAZ 
HUTTI 
KALAMAN 
SA’FAS 
QARASHAT 
SAXXAZ 
ZAZAG‘ 
alif – 1 
be – 2 
jim -3 
dol -4 
he (hoyi 
havvaz)- 

vov – 6 
ze -7 
he 
(hoyi 
hutti) -

to 
(itg‘i) - 

yo -10 
Kof -20 
Lom -30 
Mim -40 
Nun -50 
Sin -60 
Ayn -70 
Fe -80 
Sod -90 
qof-100 
re-200 
shin-300 
te-400 
se-500 
xe-600 
zol-700 
zot-800 
zo 
(izg‘i)-
900 
g‘ayn-
1000 


Turkiy va forsiy til alifbolarida arab tiliga qo‘shilgan 3ta harf- “p,” “ch”, “g 
“arab tilidagi “b”, “j” va “k” harflari asosida yasalgani uchun shu arab harflari 
anglatgan raqamlarni ifodalaydilar. 
Alisher Navoiyning ”Harfi ishq o‘ldi azaldin safhai jonimda sabt, Har ne 
andin o‘zga barcha lavhi isyonimda sabt” matla’li g‘azali maqta’si shunday 
keltiriladi: 
Ishq tiyg‘i yorasidin o‘lganim tarixini , 
Ey Navoiy, nazm aylab, ayla devonimda sabt. 
Matla’da g‘azalning yozilgan vaqti “sabt” so‘zida yashirin. “Sabt” so‘zi arabcha 
“se”-500, “be”-2, “te”-400 raqamlarni ifodalovchi harflardan tashkil topgan. 
Ularning yig‘indisi 902ni tashkil etadi. Demak, g‘azal hijriy 902 yilda, milodiy 
hisobida 1497 yilda yaratilgani ma’lum bo‘ladi. 
Ilmiy mazmundagi qo‘lyozma manbalarda abjad harflari matnlarni turli 
bo‘limlarga bo‘lishda, astronomiya, matematika singari aniq fanlarga oid 
tadqiqotlarda tartib raqamlarini ifodalashda ham qo‘llaniladi. Bunday hollarda 
harflar ustiga chiziq tortib qo‘yiladi. Masalan, .... (lab)-32, .... (lav)-36, ....... 
(g‘azanah)-1958. 

Download 2,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   115




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish