Матншунослик фани адабий манбашунослик ва матншуносликнинг назарий муаммолари, хусусан, қадим қўлёзма меросимиз манбалари устида илмий фаолият олиб бориш малакасини шакллантириш, араб имлосига асосланган эски ўзбек ёзувини эркин ўқий олиш

نيغايت
so‘zidagi 
ت
(t) harfidan 
so‘nggi unli “a” emas, “u” qilib o‘qilgan. Natijada xunuk xato yuz bergan. Aslida 
“taqvo tayog‘i” deb o‘qilishi kerak edi. SHunda misradan misraga uzluksiz 
kuchayib borgan mazmun uyg‘unligi to‘la saqlanadi va badiiy mantiqqa rioya 
qilingan bo‘ladi. 
Arab alifbosidagi matnlarni, xususan, mumtoz adabiy matnlarni joriy imloga 
o‘girish har tomonlama bilim va hamisha hushyorlik talab qiladigan o‘ta 
mas’uliyatli ish. Bu mehnat qanchalik sermashaqqat bo‘lmasin, bir so‘z ustida 
soatlab zahmat chekayotgan matnshunosga kichik bir xato qilishga ham imtiyoz 
bermaydi. CHunki biz kichik deb e’tiborga olmayotgan xato tufayli butun bir matn 
ma’nosiga xalal etadi, muallif haqqiga, tarixiy omonatga xiyonat sodir bo‘ladi. 
“Sabotul ojizin”ning riyo illati qoralangan “Mav’iza” deb nomlangan 
bo‘limidagi bir bayt “CHo‘lpon” nashrida shunday tabdil qilingan: 
Agar bog‘ingda bo‘lsa gul zebosi 
Qachon bo‘lg‘ay chirog‘ingning ziyosi.
Ayni bayt “Mehnat” nashrida shunday keltiriladi: 
Agar bog‘ingda bo‘lsa gul riyosi, 
Qachon bo‘lg‘ay chirog‘ingning ziyosi. 
Keyingi keltirilgan baytda oldingi nashrdagi xato isloh qilingan: 
zebo
so‘zi 
riyo
ga o‘zgartirilgan. Garchi matn kotiblar tomonidan buzilib, zebo so‘zi riyoga 
aylantirilgan bo‘lsa-da, nashrga tayyorlovchi shakl ketidan quvmay, ma’noga 
e’tibor qaratishi kerak edi. Har holda bu xato keyingi nashrda tuzatilgan. Ammo 
baribir misralar aro bog‘lanish kuzatilmayapti. 
Bog‘dagi gul riyosi
bilan 
chiroq 
ziyosi
o‘rtasida qanday munosabat bor? Balki mazmunni bir amallab, izohlarni 

---

boshqa ma’nolardan qarzga olib, bu so‘z birikmalari o‘rtasida zo‘rlab munosabat 
topish mumkindir. Lekin nima bo‘lgandayam, baytning bu holatida badiiy mantiq 
buzilgan.
“Sabotul ojizin”ning bir necha qo‘lyozma va toshbosma nusxalarini 
sinchiklab o‘rganish natijasida masala oydinlashdi. Birinchi misradagi “bog‘ingda” 
(