Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Кимёвий чидамлилик. Ашёларнинг кислоталар, ишқорлар ва 
газлар таъсирига қаршилик кўрсатиш даражаси кимёвий чидамли­
лик дейилади. Турли кимёвий реактивлар таъсирида ашёнинг бу- 
зилиши унинг 
нураши
ёки 
коррозияланиши
деб аталади. Саноатнинг 
кўпгина тармоқларида ишлатиладиган қурилиш ашёлари зарарли 
суюьушклар ва газлар таъсирида бўлади. Шунингдек, чиқинди су- 
юк^иклардаги эркин кислоталар ёки ишқорлар қувурларга зарар­
ли таъсир этади. Ўрта Осиё ҳудудларига хос бўлган шўрхок ерлар 
ҳам қурилаётган иншоотлар учун зарарлидир.
Қурилиш ашёларининг кўплари кислота, ишқор ва туз эрит- 
малари таъсирига чидамсиз. Табиий тош ашёлар (масалан, оҳак- 
тош, мармар, доломит) кислоталар таъсирида тезда бузилса, би- 
тумлар эса бунга чидамли. Аммо, улар ҳам тўйинган ишқор эрит- 
маларида бузилиш хусусиятига эга. Сирланган ва юқори мустаҳкам 
сопол буюмлар (қоплама, полбоп тахтачалар, қувурлар), пласт- 
массалар, битум ва қатронлар зарарли муҳит таъсирига анчагина 
чидамли ашёлардир. Ашёнинг кимёвий чидамлилигини аникугаш 
учун уни кукун ҳолатида зарарли муҳит таъсирига қўйилади ва эта- 
лонга нисбатан таркиби, оғирлиги, мустаҳкамлиги ва шаклининг 
ўзгаришига қараб чидамлилик даражаси аниқланади.
Ашёларнинг зарарли муҳит таъсирида чидамлилигини аниқ- 
лаш учун шу мух,итда синалган намуна туйиб тарозида тортилади 
ва оғирлиги эталон оғирлигига бўлинади. Кислотага чидамли ашё­
ларга таркибида 25 %дан кўп углерод бўлган пўлат ва чўян, гра­
нит, диабаз, базальт тоғ жинслари қотишмаси, силикат шиша, 
сопол ашёлар, тошқолситалл, кислотага чидамли бетон ва бошқа- 
лар киради. Ишқор эритмаларига чидамли ашёларга махсус хром- 
никел, пўлат, никел жези, оҳактош, портландцемент ва ишнозём 
цементли бетонлар киради. Кимёвий чидамли ашёларни тавсия 
этишдан олдин ҳар бир объектни қандай маҳсулот ишлаб чиқари- 
ши ва уларнинг қай даражада зарарлилиги тажрибахоналарда ўрга- 
нилади.