Dusova hilola botir qizi tarjimada metonimiya

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

- 41 - 
41 
XULOSA 
 
1. E.Xemingueyning “Alvido qurol” asarini ingliz tilidan o’zbek tiliga 
o’girgan tarjimon ko’chimning eng murakkab turlaridan bo’lgan metonimiyaning 
tarjimada asliyatini saqlashga katta e’tibor qaratgan. Asliyat tiliga mos muqobil 
variant topishi, uning ma’no va mazmun xususiyatlarini yoki shakli saqlangan 
yoki o’zgartirgan holda berishi, transliteratsiya, izoh berish va badiiy tarjimadan 
ko’ra ko’proq ilmiy tarjima usullaridan foydalanganligi kuzatiladi. Bu - yangi 
tarjima usullarini vujudga keltirib chiqaradi. 
2. Tarjima jarayonida matn mazmuniga ziyon yetkazmaslik, badiiy o’ziga 
xoslikni va asar badiiy koloritini saqlashga urinishlar va bu boradagi ijodiy 
yondashuvlar kuzatilsa-da, tarjimon anchagina nuqsonlarga yo’l qo’ygan, 
aksariyat hollarda ba’zi badiiy tasvir vositalari, milliy so’z va iboralarning leksik 
va kontekstual ma’nolarini hamda shakliy ixchamlikni, musiqiy ohangdorlikni 
saqlay olmagan. Bunga sabab esa uning ko’proq ilmiy hamda erkin tarjima 
printsipiga amal qilganligidan dalolatdir. 
3. Noqardosh tildan tarjima qilayotgan tarjimon har bir mayda detalga, 
mushtaraklikka va o’ziga xoslikka ehtibor bermasa, asar milliyligiga putur 
yetkazib qo’yishi, badiiy asar muallifining individual uslubini va ruhini kitobxonga 
to’g’ri yetkaza olmasligi mumkin. Ingliz xalqining urf-odatlari, turmush tarzi, 
ruhiyati, madaniyati, mentaliteti va tilini yaxshi o’rgangan tarjimon metonimiya
orqali asliyat mazmunini tarjimada to’la bera oldi. 
4. E.Xemingueyning “Alvido qurol” asarini ingliz tilidan o’zbek tiliga 
tarjimasi o’zbek kitobxoniga ingliz xalqining ma’lum bir davrdagi (urush 
davridagi) rasm-rusmlari, yashash tarzi, madaniyati, mentaliteti, milliy xarakteri 
borasida tasavvur hosil qilishga yordamchi manba bo’lib xizmat qiladi.
5. Milliy realiyalar transliteratsiya yoki ekvivalent qo’llash orqali o’girilganki, 
bu 
narsa 
tarjima 
tili 
asliyatni 
singdira 
olmasligi, 
kitobxon 
uchun 
tushunmovchiliklar keltirib chiqarishi bilan belgilanadi. Tarjimon qo’llagan bu 
usul eng to’g’ri bo’lib, o’zbek o’quvchisi ko’z o’ngida voqeaning qaerda, qaysi 

---

- 42 - 
42 
millat doirasida kechganligini realiyalar tarjimasi orqali gavdalantiradi va oson 
tushunilishini ta’minlaydi. Bu o’z o’rnida tarjima realiyalarning o’zbek tiliga 
o’zlashib, ularning lug’at tarkibidan joy olishiga zamin yaratdi.
6. E.Xemingueyning “Alvido qurol” asarining o’zbek tiliga qilingan 
tarjimasidagi ayrim metonimik chekinishlar ingliz tili qonuniyatlari asosida 
asliyatning ma’no va mazmuninigina emas, balki uning badiiy uslubini, timsollar 
silsilasini va ta’sirchan ruhini saqlash imkonini berdi. Qolaversa, mazkur asar 
o’zbek kitobxonlariga o’ziga xos badiiy-ilmiy asar sifatida taqdim etildi.