Dusova hilola botir qizi tarjimada metonimiya



Download 366,75 Kb.
Pdf ko'rish
bet15/17
Sana05.06.2022
Hajmi366,75 Kb.
#638695
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
ikki qo’lini burniga tiqib o’tirishdan
boshqa chorasi yo’q
dedi kapitan. (7; 24)

He can’t do anything about it anyway
”. (8; 16) 
Bu yerda muallif “ikki qo’lini burniga tiqmoq” deganda hech nima qilmay, hech 
ish qilmay o’tirishni nazarda tutgan. Ikki qo’lini burniga tiqmoq iborasi orqali 
muallif metonimiyaning uchinchi turi ya’ni bo’lakning butung yoki butunning 
bo’lakka munosabati (sinekdoxa)ni ko’rsatgan. Qo’l inson tana a’zosining bir 
qismi, demak bu yerda butunning bo’lakka munosabati aks etgan. Asarning 
inglizcha 
variantini 
ko’radigan 
bo’lsak 
bu 
gap 
metonimiya 
hodisasi 
qo’llanilmagan, lekin tarjimon bu gapni o’zek tiliga metonimiya qilib tarjima 
qilgan. Bu gapni ingliz tilidagi tarjimasini ko’radigan bo’lsak, u shunday deb 
tarjima qilnadi: “Uni bu yerda qiladigan boshqa ishi yo’q” deb tarjima qilsa 
bo’ladi. “Tarjimon asarni emotsional xususiyatini oshirish maqsadida oddiy gapni, 


- 38 - 
38 
o’zbek tiliga tarjima qilganda ibora qatnashtirib metonimiya hodisasini yuzaga 
keltirgan. Tarjimon bu yerda erkin tarjimadan foydalanib, asarni o’zining 
ruhiyatidan kelib chiqib tarjima qilgan.Bu esa tarjimonning kamchiligi hisoblanadi.
2. Men uni qattiq o’pib, 
azot bag’rimga
tortim. (7; 32) 
I kissed her hard and held her tight and tried to open her lips. (8; 23) 
Bu misolda aytadiki men uni qattiq o’pib bag’rimga tortim deydi. Bag’ir insonning 
ichki a’zolarining bir qismi bo’lib, butunning bo’lakka bo’lgan munosabatini 
ko’rsatadi. Odam bag’riga tortolmaydi, chunki bag’r insonning ichki a’zosi, 
yozuvchi bu yerda quchoqladi degan ma’noni bag’r so’zi orqali bergan. Bu 
misolda sinekdoxa qo’llanilgan. Ba’zida tarjimonlar asarni tarjima qila yotganda 
uni ekspressivligini oshirish maqsadida stiliktik vositalardan foydalanadilar, garchi 
asliyatda yozuvchi o’sha gapni yoki so’zni stilistik bo’yoq bermagan bo’lsa ham. 
3. 
Rulga o’tiring
-dedim men. (7; 41) 
“You drive “, I said. (8; 25) 
Bu yerda rul so’zi orqali mashina nazarda tutilmoqda, negaki rulga o’tirib 
bo’lmaydi, gapda qism orqali butun narsa anglanmoqda. Bu gapda sinekdoxa 
qo’llanilgan. Shu misolni inglizcha varianti ko’radigan bo’lsak, bu yerda “you 
drive” deb berilgan bo’lib, drive so’zi o’zbekchaga tarjima qilinganda mashinani 
haydamoq, boshqarmoq, mashinaga o’tqazmoq deb tarjima qilinadi. Bu gapni 
mashinani haydang deb tarjima qilinadi. Asarni inglizcha variantida sinekdoxa 
qo’llanilmagan, lekin o’zbek tiliga tarjima qilinganda, tarjimon badiiy vositadan 
foydalangan. Bunda tarjimon erkin tarjimadan foydalangan. 
Asarni o’qib tahlil qilish jarayonida metonimiya hodisasidan tashqari
tarjimada qilingan bir nechta xatoliklarni ko’rsatib o’tishga qaror qildik. Masalan 
bu misolni ko’rsak: 
1.The snow blew in our faces so we could hardly see. (8; 213) 
Qor odamning basharasiga urar, ko’z ochirgani qo’ymasdi. (7; 308) 
Endi shu ikkala misolni ham ko’rib chiqsak. ”Face” so’zini o’zbek tiliga tarjima 
qilsak “yuz”, “aft”, “bashara”, “chehra”, “oraz” deb tarjima qilinadi. Bu 
so’zlarning hammasi bir aniq narsani anglatgan bilan turli xil ma’nolarga ega. Yuz 


- 39 - 
39 
so’zi inson tana a’zosining bir qismi hisoblanadi. Barcha joylarda biz yuz, aft, 
bashara, oraz, chehra so’zlarini qo’llay olmaymiz. Ularning har qaysisini o’z o’rni, 
joyi bor. Yuz, chehra, oraz so’zlari ijobiy ma’noni anglatsa, aft, bashara esa salbiy 
ma’noni anglatadi.Tarjimon esa tarjima qilish jarayonida kontekstga qarab mana 
shu so’zlardan birisini, ya’ni eng loyig’ini tanlab olishi lozim.U tanlab olgan so’z 
asarning asliyatdagi ma’nosi bilan bir xil bo’lishi kerak. Asardagi misolga 
qaraydigan bo’lsak tarjimon u yerda “face” so’zini salbiy ma’noda tarjima qilgan. 
O’sha gapda “bashara” so’zi o’rniga “yuz” so’zini qo’llaganda maqsadga muvofiq 
bo’lardi va kitobxonda asardagi qahramonlarga nisbatan yomon ko’rish hissi 
uyg’onmasdi. Agarda asardagi qahramon yomon odam bo’lganda “bashara” so’zini 
bemalol ishlatsa bo’lar edi. Bunda tarjimon o’sha odamning yomon inson ekanligi 
salbiy so’zlarni qo’llash orqali ham kitobxonga tushuntirsa bo’ladi. Lekin bu yerda 
tarjimon “face” so’zining tarjimasini to’g’ri tanlay olmagan, natijada asarning 
mazmuniga salbiy ta’sir ko’rsatgan.
2.I knew the barman and sat on a high stool and ate salted almonds and potato 
chips. (8; 174) 
Barmen eski tanishim edi, baland kursida o’tirib sho’r danak bilan quvroq 
qovrilgan kartoshka yedim. (7; 255) 
Bu yerda “salted almond” so’zi o’zbek tiliga “sho’r bodom” deb tarjima qilinadi, 
lekin tarjimon uni “sho’r danak” deb tarjima qilgan. “Sho’r bodom” Italiya 
uslibida tayyorlanadigan taom. “Sho’r danak” esa Samarqand va Buxoroda 
tayyorlanadigan mashhur taom. Bu yerda tarjimon xatolikka yo’l qo’ygan, ya’ni 
“sho’r bodom” bilan “sho’r danak’ni alamashtirgan.Tarjimon o’sha xalqni urf- 
odati, madaniyati, shuningdek milliy taomlari bilan ham tanish bo’lishi kerak. 
Agarda tarjimon o’sha mamlakatni madaniyati, milliy taomlari, urf-odatlari haqida 
yetarlicha bilimga ega bo’lmasa xatolikklarga yo’l qo’yadi. 
3.-Siz tezda o’rganib olasiz. O’g’lim hayitga kelmoqchi, u sizga o’rgatib 
qo’yadi. (7; 309) 
“You will learn easily. My boy will be here for Christmas and e will teach you” 
(8; 213) 


- 40 - 
40 
Bu misoldagi “Christmas” so’zini tarjimon “hayit” so’zi bilan almashtirgan. 
Christmas Xristianlarning milliy diniy bayrami bo’lib 25-dekabrdan boshlanib to 
yangi yilgacha davom etadi. 25-dekabr Xristianlarning payg’ambari Iso 
payg’ambarning tug’ilgan kunidir. Bu bayram oilaviy bayram bo’lib, har bir uyda
Kristmas archasi bezatiladi. Kristmas bilan bog’liq bo’lgan ko’p an’anaviy 
qo’shiqlar, shirinliklar bo’ladi o’sha kunda. “Hayit” esa musulmon xalqlarining 
milliy 
dinniy bayramidir. 
Bu kunda odamlar ota-bobolarning, 
yaqin 
qarindoshlarining qabrlariga ziyorat qilish uchun boradilar. Odamlar bir-
birlarinikiga mehmonga borishadi. Bu kunda odamlar bir-birlari bilan 
urishmaydilar, urushganlar esa yarashadilar. Bu ikkala bayramning o’zini urf-
odatlari bor bo’lib, ular bir-birlariga umuman o’xshamaydi. Tarjimon esa bu iki 
bayramni xuddi bir bayramdek qilib tarjima qilgan. Bular tarjimada qilingan 
xatolar va kamchiliklarga kiradi. 

Download 366,75 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish