O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni



Download 1,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet139/246
Sana27.03.2021
Hajmi1,61 Mb.
#62197
1   ...   135   136   137   138   139   140   141   142   ...   246
Bog'liq
16586 Falsafa asoslari.doc

Mazmun va shakl. Falsafada mazmun va shakl kategoriyasi narsa, hodisalarning mavjudligi va rivojlanish 
jarayonini bilish usuli sifatida muhim ahamiyatga ega. Mazmun - narsa va hodisalarning rivojlanish jarayonidagi 
sistemani  tashkil  qilgan  elementlarning  strukturaviy  bog’lanishi  bo’lib,  uni  boshqa  sistemalardan  farqini 
belgilaydigan aloqadorliklar va munosabatlarini ifodalaydi.  
Shakl  esa  –  sistemani  tashkil  qilgan  elementlarning  strukturaviy  bog’lanishlari,  aloqadorliklari, 
munosabatlarining  ifodalanishidir.  Hozirgacha  falsafiy  adabiyotlarda  mazmun  va  shakl  o’rtasidagi 
bog’lanishlarni bir-biridan ajratib tahlil qilish an’anaviy xarakterga ega. Ya’ni, mazmunning o’zgarishi shaklning 
o’zgarishiga  olib  keladi,  degan  xulosa  ustuvor  bo’lgan.  Vaholanki,  sistemaning  elementlari  strukturaviy 
bog’lanishlarsiz,  aloqadorliklarsiz  mavjud  bo’lish  mumkin  bo’lmaganligidek  mazmun  va  shakl  ham  bir-birisiz 
mavjud  bo’la  olmaydi.  Biz  faqat  nisbatan  mustaqil  bo’lgan  mazmun  va  shaklni  bilish  xususiyatiga  qarab, 
shunday  mantiqiy  xulosaga  kelishimiz  mumkin.  Boshqacha  qilib  aytganda,  mazmun  va  shakldagi  har  qanday 
juz’iy  o’zgarish  ham  bir-biridagi  o’zgarishlarni  taqozo  qiladi,  faqatgina  biz  ularni  bilib  olgan  yoki  bilmagan 
bo’lishimiz  mumkin.  Masalan,  suvning  agregat  holati,  shakli  o’zgarishi  bilan  uning  mazmuni  ham  o’zgaradi. 
Ya’ni,  suv  bug’  holatida  chanqoqni  qondirmaydi,  o’simliklarni  sug’orish  uchun  yaramaydi.  Bundan  tashqari, 
elementlarning strukturaviy bog’lanishlari sistemaning xarakterini belgilashidan kelib chiqib aytadigan bo’lsak, 
strukturaviy  bog’lanishlar  shakl  sifatida  sistemaning  mazmunini  ham  belgilab  turadi.  Shunga  ko’ra,  shaklni 
mazmunga  nisbatan  «ikkilamchi»  deyish  noo’rindir.  Bunga  ijtimoiy  hayotdan  misol  keltiradigan  bo’lsak, 
demokratiya boshqarishning shakli sifatida jamiyatning mazmunini belgilab turadi.  
Falsafada  mazmun  va  shakl  kategoriyasini  boshqa  kategoriyalar  tizimidan  ajratib  olib,  nisbatan  mustaqil  tahlil 
qilganda,  unga  insonlarning  muayyan  manfaatlar  va  ehtiyojlar  asosida  yondashishlarini  alohida  e’tiborga  olish 
kerak.  Bu  umuman  mazmun  va  shaklning  ob’ektiv  xarakteriga  putur  etkaza  olmasa  ham,  ularni  baholashdagi 
sub’ektiv, muqobil qarashlarda o’z ifodasini topadi.  

Download 1,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   135   136   137   138   139   140   141   142   ...   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish