jumis islew printsipin, sonin` ishinde jasalma intellekt sistemasin tu`siniw mu`mkin
emes.
Kompyuterde sheshimi tabilip atirg`an ma`seleler, ha`tte ayirimlari a`dewir
quramali bolsa da, intellektual esaplanbaydi. Bul orinda mektepte orinlanatug`in
arifmetikaliq a`meller intellektual emes pe degen soraw tuwiladi. Bul an`latpada
ma`selege tiyisli qanday aniq emes element bar. Bul ma`selenin` sheshimin
tabiwdin` aniq algoritminin` belgisizligi yaki joq ekenligi esaplanadi.
Qaysi bir
standart materiallar ma`seleni sheshiw usilin bilmeytug`in oqiwshi ushin juwapti
izlew, aniq aqiliy miynetti talap etetug`in intellektual a`mel bolip esaplanadi. Usildi
bilgen oqiwshi usi tu`rdegi ma`selenin` avtomat ra`wishte sheshimin tabadi.
Solay etip, ma`sele qanshelli quramali bolmasin, eger onin` sheshimin tabiwdin`
aniq usili (algoritmi) tabilg`an ha`m sa`ykes bag`darlamasi islep shig`ilg`an bolsa,
onda bul jumisti intellektual yaki haqiyqattan da unamli sheshimin tapqan dep
esaplasa boladi. Kompyuter ushin a`dette bul jumistin` tek mexanikaliq a`mellerdi
orinlaw bo`legi g`ana qaladi. Lekin bul barliq ma`selelerde de emes.
Ma`selenin` sheshimin tabiw algortmi uliwma tabilmag`an bolip,
biraz waqit
jumsalsa da oni kompyuterde sheship bolmaytug`in jag`daylar da boladi. Bunday
ma`seleler az emes. Bulardin` qatarina obrazlardi tabiw,
shaxmat oynaw
bag`darlamalarin jaratiw, awdarmalardi avtomatlastririw siyaqlilardi kiritiw
mu`mkin.
Insan usinday ma`selelerge dus kelgende, ol qanday bolmasin jalg`iz sheshimdi
yaki na`tiyjeli usildi tabiwg`a umtilmaydi, al ma`selenin` sheshimin tabiw barisinda
ha`r tu`rli usil ha`m jollar, xabar dereklerinen paydalaniwg`a ha`reket etedi. Ol
logika nizamlarin, quramali ma`seleni maydaraq ma`selelerge
ajiratiw jollarinan
yaki a`welde ushirag`an ma`selelerge uqsas pikir ju`ritiwden paydalanadi. Bir so`z
benen aytqanda, bul orinda insan pikirlewinin` sa`ykesleniwshen`ligi ha`m ko`p
ta`repliligi ko`zge taslanadi.
Jasalma intellekt tarawindag`i jumislar, tiykarinan kompyuterdi ha`zirge shekem
kem iyelegen usil ha`m ta`sillerden na`tiyjelirek paydalaniwg`a «u`yretiw»den
ibarat.
Ha`zirgi ku`nde bul tarawda a`dewir jumislar islengen, yag`niy
intellektual
waziypalardin` sheshimin tabatug`in bag`darlamalar jaratilg`an. Qa`nigeler
jaratilg`an bag`darlamalardi anig`iraq, qa`tesiz isleytug`in etip jaqsilaw ha`m olardi
jetilistiriw u`stinde qizg`in jumis alip barilmaqta.
Kompyuterde mashqalalardin` sheshimin tabiwdin` optimal varianti tan`lanadi.
Sebebi optimal variant tan`lanbaytug`in bolsa ha`m tuwridan-tuwri sheshimi
tabilatug`in bolsa, onda og`an ju`da` ko`p waqit jumsawg`a tuwra keledi. Misali,
u`yin`izden institutqa bariwdin` bir neshe varianti boliwi mu`mkin. Birinshi ret
institutqa baratirg`anin`izda en` jaqin joldi tabiw ushin, a`lbette, ja`rdemge mu`ta`j
bolasiz.
Bunday ma`selelerde
uliwma uqsasliq bar- olar
tosinnan izlestiriw usili
ja`rdeminde sheshimi tabiladi. Sheshimin tabiw variantlari bolsa, ekspotentsial
ra`wishte artip baradi. Demek ko`p sandag`i sheshimler ishinen en` qolaylisin tabiw
tiykarg`i mashqala bolip qaladi ha`m bul ma`selenin`
sheshimi optimal variantti
tan`lawdi talap etedi.
Kompyuterlerdin` payda boliwi ha`m bag`darlamalar ja`rdeminde ma`selelerdin`
sheshimin tabiw - biliwdin` jan`a tu`rlerinin` kelip shig`iwina sebep boldi.
Intellektual sistemani bunday tu`rlerinen biri sipatinda ko`rsetiw mu`mkin.
Intellektual sistemanin` tiykarg`i printsipi qanday da bir ma`selenin` sheshimin
tabiwda insannin` logikaliq pikirlew usilinan paydalaniliwinan ibarat.
Quramali ma`selelerdin` sheshimin izlestiriwde insan belgili nizamlardi biliwine
tiykarlanadi. Ol matematikaliq teoremalar yaki a`meliyattan aling`an qag`iydalardan
paydalanadi, quramali ma`selelerdi a`piwayi ma`selelerge ajiratadi ha`m basqa
usillardi qollanadi.
Uliwma, intellektual sistemanin` tiykarg`i waziypasi toplang`an bilimler bazasin
qolaniw ha`m onnan paydalang`an halda quramali ma`selelerdin` sheshimin tabiw
optimal jollarin izlestiriw ha`m sheshimin tabiw kiredi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
