O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

birikadi. Umumiy jigar protoki o’t qopi protoki bilan birikadi (ductus 
cysticus), va umumiy o’t protokini hosil qiladi [ductus choledochus (biliaris)]. 
Bularni joylashish o’rni jigar-12 barmoqli ichak bog’lami varaqlari orasida, 
o’ngdan umumiy jigar arteriyasi va oldindan darvoza venasi bo’ylab. Protok 
12 barmoqli ichak yuqori qismi orqa tomonidan uni tushuvchi qismi va meda 
osti bezi bosh qismiga orasidan pastga boradi. Keyin 12 barmoqli ichak 
medial devori tushuvchi qismi va katta so’rg’ich cho’qqisiga ochiladi. 
Bungacha meda osti bezi protoki bilan birikadi. Bu ikki protoklar 
qo’shilishidan keyin kengayma hosil bo’ladi. Bu «jigar meda osti ampulasi» 
(faterov ampula) nomini olgan. Ampula atrofidagi mushak qobig’ tsirkulyar 
qavat qalinligi-«jigar-meda osti bezi ampulasi sfinkteri», yoki «ampula 
sfinkteri» yoki «Oddi sfinkteri» nomini olgan. 
Gepatobiliar tizimi kasalliklari bilan kasallangan 
bemorlarni tekhirirsh 
1. Bemorlarni asosiy va qo’shimcha shikoyatlari. 
2. Kasallik anamnezi (kasallik belgilarini birinchi bo’lib qanday 
yuzaga chiqqanligi, kasallik simptomlarini kechish dinamikasi, oldin 
Spiralsimon burmalar 
Jigar protoklari 
Umumiy jigar protoklari 
Qop protoki 
boyincha 
Xartman kisasi 
O’t qopi
tana 
tubi 
Umumiy o’t 
protoki (yo’li)
Meda osti bezi protoki 
12 barmoqli ichak 
12 barmoqli ichak katta 
so’rg’ichi
Oddi sfinkteri 
Jigar- meda osti bezi ampulasi 

---

313 
o’tkazilgan davo choralari va uni samaradorligi, tibbiy xodimga hozirgi 
murojaatining sababi). 
3. Hayot anamnezi (kasb, oilaviy, allergik, epidemiologik, 
gnekologik anamnez, oldingi o’tkazilgan kasalliklari, transfuziya 
qilinganligi to’g’risidagi anamnez). 
4. Bemorni ob’ektiv tekshirish -ko’zdan kechirish,’palpatsiya, 
perkussiya (ehtimoliy rivojlanish sabablari va holati, kasallikni 
kuchaytiruvchi va yengillashtiruvchi omillar, qo’shimcha yuzaga 
chiqishlari). 
Mavzu bayoni; 
Bemorlarni so’rab-surishtirish jigar kasalliklarini erta aniqlash va 
tashxislash imkonini beradi. Jigar va o’t yo’li xastaliklari bilan 
kasallanganlar ishtaha bo’g’ilishi, ko’ngil aynishi, qusish, qorinda dam 
bo’lishi, toliqish, ta’sirchanlik, bosh og’rig’i, teri qichishi, potensiyaning 
susayishi, hayz tsiklining buzilishi kabi shikoyatlar qiladi. Sariqlik 
ko’pincha ko’zdan kechirayotganda aniqlanmaydi va uni anamnez 
yordamida aniqlash mumkin. Bundan tashqari so’rab-surishtirish 
sariqlik xarakterini aniqlashda yordam beradi. Qusiq massasi yoki 
najasda qonning paydo bo’lishi ham mumkin. Qorin o’lchamining 
kattalashuvi va bu bilan bog’liq holda tana massasi ortadi (to’planib 
qolgan suyuqlik hisobiga). 
O’t ajratuvchi yo’llar patalogiyasida o’t suyuqligini oshqozon va 
qizilo’ngachga otilishi bilan bog’liq bo’lgan boshqa shikoyatlar ham 
uchraydi. 
Og’iz bo’shlig’ida noxush, odatda achchiq ta’m yog’li va 
qovurilgan ovqatlar iste’molidan keyin kekirish, ko’ngil aynishi va 
qusish. Doimiy bir xil xarakterda bo’lmagan najas (qabziyat yoki ich 
ketishi), qorinning dam bo’lishi kuzatiladi. O’ng qovurg’a osti yoyi 
sohasida bazan og’riq bo’ladi. Jigardan tashqari o’t yo’llari dimlanishi 
bilan bog’liq bo’lgan teri qichishi yuz beradi.