Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

ш, ж
ва 
сирғалувчи 
с, з
товуш ларини бир-биридан ф арқлаш учун оғза- 
ки ва ёзма м аш қлар олиб боради.
Ж,
товуши талаф ф узи 
ж
товуши талаф ф узи дан ф арқ қ и л а д и ., 
Ш унинг учун 
оқ
товуши талаф ф узидаги кам чиликларни барта- 
раф этиш ўзига хос хусусиятлардан иборат бўлиб, қуйидаги 
усул ёрдамида б артараф этилади. Л огопед болага 
ч
товушини 
аниқ талаф ф уз этишни таклиф этади ва 
ч
товушини тал аф ф уз 
этиш вақтида овоз қўшиб талаф ф уз этиш буюрилади, бунда 
ч 
товуши ўрнига дас товуши ҳосил бўлади. Ҳосил қилинган 
то- 
вуши аввал бўғинларда., сўнг сўзларда, гапларда, ш еърларда 
м устаҳкам ланади.
Қориш иқ 
ч
товушини ҳосил қилиш учун логопед болага 
ж
товушини талаф ф уз этиш«и таклиф қилади. Бола 
ж
—
ж—ж
— 
товушларини бир неча м арта талаф ф уз этиш вақтида логопед 
махсус зонд ёрдам ида тил учини орқага бир оз итаради, ш унда 
ж
товуши ўрнига қориш иқ 
ч
товуши ҳосил бўлади. 
Ч
товушини 
бола мустақил талаф ф уз қилгач, 
ч
товуши аввал ёпиқ бўғин- 
л ар д а (
ач
—
оч
—
уч— ич
—
уч),
сўнг очиқ бўғйнларда 
(ча
—чо— 
чу
—
чи)
м устаҳкам ланади.
Ч 
товуши бўғинларда м устаҳкам лангач, уни сўзларда, ж ум - 
л ал ар д а, шеър ва ҳикояларда м устаҳкам лаш тавсия этилади. 
Б улардан таш қари 
с
ва 
ц, с
ва 
ш
товуш ларини бир-биридан 
ф арқлаш бўйича оғзаки ва ёзм а м аш қ лар ўтказилади.

---

Сирғалувчи ва шовқинли товуш ларни бир-биридан ф арқлаш
бўйича олиб бориладиган «ш лар тахминан қуйидаги иачиллик- 
да олиб 
борилиши тавси я этилади: