Manuel de français Ikkinchi chet tili

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

~ 4 ~ 
FONETIKA 
 
Fonetikaning predmeti va vazifasi: 
Fonetika (grekcha phone-tovush so`zidan olingan) tilshunoslikning
tovushlar sistemasi to`g`risidagi bo`limdir. 
Fonetika biror tildagi nutq tovushlarini, unli va undoshlarni, ularning
hosil bo`lish, rivojlanish qonuniyatlarini, bir biridan farqlarini o`rganadi,
kombinator, pozitsion o`zgarishlar va ularning variantlari haqida ma`lumot
beradi. Shuningdek, u nutq apparati, bo`g`in va ularning tuzilishini ham
tekshiradi. Shuni takidlash lozimki, Fonetika tabiatdagi har qanday tovushlarni
emas, balki sotsial qiymatga ega bo`lgan nutq tovushlarini to`lig`icha emas,
asosiy qismini qamrab oladi.
Tabiatdagi boshqa tovushlarni esa fizika fanining akustika qismi
tekshiradi.
Fonetika adabiy talaffuz normalarini, tovushlarning o`zgarishi,
almashinishi, urg`u va uning turlarini ham o`rganadi. 
Fonetika leksikologiya va grammatika bilan uzviy bog`liqdir. Chunki
nutq tovushlarining asosiy funksiyasi manoni farqlash bo`lib, bu hodisa avvalo
so`zlarda yuzaga chiqadi. Buni leksikologiya ham grammatika ham har qaysisi
o`z yo`li bilan o`rganadi. 
Fonetikani o`rganish orfografiya (to`g`ri yozish), orfoepiya (to`g`ri
talaffuz qilish) normalarini yaxshi o`zlashtirib olishga yordam beradi. Demak,
fonetika tilshunoslikning orfografiya, orfoepiya, fonologiya, leksikologiya,
grammatika, dialektologiya kabi bo`limlari bilan bevosita aloqadordir.
Fonetika fizika (akustika qismi) va fiziologiya fanlari bilan ham yaqin
munosabatdadir. Fonetika tovushlarning eshitish tomonini o`rganishda
akustikaga, talaffuz qilinishi, aytilishi, hosil qilinishi tomonlarini o`rganishda
fiziologiyaga tayanib ish ko`radi. Bundan tashqari, u adabiyotshunoslik (hijolar,
o`lchov metrika va ta`sirli o`qish kabi) va ijtimoiy fanlar bilan ham aloqada
bo`lib turadi.