M uxtor xudo yq ulov jurnalistikaga

Axborot agentliklari bo‘yicha reyting topshiriqlari
1. A xborot agentligi degan iborani sharhlang.
2. A xborot agentliklari qachon p a yd o bo ‘Igan?
3. Yangilikyetkazib iuritvchilam i qanday nom bilan atashgan?
4. Birinchi telegraf agentligi qachon va kim tomonidan tashkil
etilgan?
5. A xborot agentligim ng asosiy vazifasini sharhlang.
6. О 'zbekistonda fa o liya t yuritayotgan agentliklam i sanang.
7. “Jahon ” axborot agentligining asosiy vazifasi.
Axborot agentliklari bo‘yicha nazorat savollari
1. A xborot agentliklarining ilk kurtaklari qachon p a yd o bo ‘Igan?
2. О ‘zbekistondagi qaysi axborot agentliklarini bilasiz?
3. О ‘zbekistonda fa o liya t yuritayotgan mustaqil axborot agentligini
ayting.
4. О ‘zA faoliyatida haqqoniylik tamoyilining bajarilishini sharhlang.
5. 
‘Jahon ” axborot agentligi muassisini ayting.
88

---

2.2.6. KITOB VA KITOBNASHRIYOTLAR1
Jurnalistika tasnifida kitob va u nashr etiladigan kitob nashriyotlari 
ham alohida o ‘rin egallaydi. Kitob garchi vaqtli jurnalistika turi boim asa- 
da, umuman jurnalistika - bosma mahsulot ko ‘rinishi sifatida ommaviy 
axborot vositalari tasnifiga taalluqlidir. Ya’ni, u so‘zni bosma usul bilan 
ko ‘paytirish mahsuli sifatida jurnalistika tasnifiga kiradi va o ‘ziga xos, 
alohida o ‘rin tutadi.
Kitob riima? Kitob so‘zi, arabcha b o iib , “yozilgan narsa”, “yozma 
mahsulot” degan m a’noni bildiradi. Kitob-jamiyatning ijtimoiy-siyosiy, 
iqtisodiy-ishlab chiqarish, madaniy-ma’naviy hayoti, insonlaming dunyo 
haqidagi qarashlari, real voqelikni bilish borasidagi tajribalari, bilimlari, 
his-tuyg‘ularini o ‘zida aks ettiruvchi jurnalistika turidir. Kitob - 
insoniyatning buyuk kashfiyoti, uning aql - tafakkur rivojining bebaho 
mevasi, bilim manbai, kishilik jamiyati madaniyatining buyuk tarkibiy 
qismi, uni yanada taraqqiy ettiruvchi tengi yo‘q vositadir.
Inson o ‘z aqlini tanibdiki, ko‘rgan-bilganlari, boshdan kechirganlari, 
tajriba va izlanishlari, dunyodan olgan hayrat va mushohadalari, orzu- 
umidlari, ichki kechinmalari, quvonch va shodligi, dard - alamlarini yozuv 
orqali bayon qiladi, kitob holida ko‘paytiradi va barcha insonlarga, 
avlodlardan-avlodlarga yetkazadi. Inson kitob orqali olamni biladi, tadqiq 
qiladi va unga o ‘z ta’sirini oikazadi. Kitob inson uchun bitmas-tuganmas 
m a’naviy ozuqadir. Insoniyatning butun hayoti sekin-asta kitobga 
ko ‘chganligi haqida yozgan edi rus mutafakkiri A.I.Gertsen. Uning 
fikricha kishilar, qabilalar, davlatlar yo‘q b o iib ketadi, ammo kitob 
qolaveradi. Kitob insoniyat bilan birga o ‘sadi, unda aqllarni hayratda 
qoldirgan barcha taiim otlar, qalblarni larzaga solgan barcha ehtiroslar 
kristallashadi.
Kitob paydo boiibdiki, insoniyatga xizmat qilgan, unga dunyoni 
tushuntirgan, bilim bergan, kasb-hunar o'rgatgan, m a’naviyatini oshirgan. 
Olimlaming kashf va ixtirolari, shoir va adiblarning badiiy asarlari, 
daholarning taiim otlari insonlarga kitob holida yetib kelgan. Binobarin, 
kitoblar har doim ilm-fan, madaniyat va m a’naviyat y o iid a, umuminsoniy 
maqsadlar uchun xizmat qilgan. Shu boisdan ham kitoblarning aksariyati 
umuminsoniy, umumbashariy xususiyatga ega. Bizga tarixdan meros
89

---

b o iib qolgan juda ko‘p ilmiy, badiiy, tarixiy, kasbiy kitoblar bunga misol 
b o ia oladi. Shu bilan birgalikda, ayrim kitoblar muayyan mafkuraga, 
ayrim shaxslar, tabaqalar va sinflarning manfaatlariga xizmat qiladi. 
Masalan, feodal hukmronligi davrida ularning faoliyati madh etib, yozilgan, 
ayrim diniy va boshqa taiim o tlar bayon etilgan kitoblar shular 
jumlasidandir. Tarixdagi turli shaxslar, tabaqalar, sinflar kitobga turlicha 
munosabatda boiganlar. Jaholatga berilgan ayrim feodal hukmronlar 
kitobga salbiy tarzda qarab, o ‘z manfaatlariga zid deb topgan kitoblarni 
yondirganlar, y o ‘q qilganlar. Keyinchalik hukmronlikni o ‘z q o iig a olgan 
burjuaziya sinfi kitob nashr etishga katta ahamiyat berdi, chunki bu ish 
unga ham iqtisodiy, ham siyosiy foyda keltirdi. Ishchilar sinfi va uning