Ekologiyaning qisqacha rivojlanish tarixi

issiqqa 
chidamsiz 
o‘simliklar
-transpiratsiya 
hisobiga 
o‘z 
temperaturasini samarali pasaytira oladigan o‘simliklar (bularga 
asosan yumshoq bargli o‘simliklar kiradi); 2) 
issiqqa bardoshli 
o‘simliklar-
kuruq va serquyosh joylarda o‘sadigan o‘simliklar (bular 
ba’zan 60° gacha yetadigan qisqa muddatli issiqqa chidaydi); 3)
issiqqa 
chidamli 
o‘simliklar-
asosan 
tuban 
o‘simliklar, 
masalan, termofil bakteriyalar va ko‘k yashil suvo‘tlar. Biroq bir 
biriga yaqin bo‘lgan turlar ham ana shu xususiyatiga ko‘ra ko‘pincha 
xilma-xil bo‘ladi. Bundan tashqari, issiqqa chidamlilik ham sovuqqa 
chidamlilik singari suv tanqisligiga bevosita bog‘liqdir, chunonchi, 
o‘simlik suv bilan qancha ko‘p ta’minlangan bo‘lsa (yoki o‘simlik 
qanchalik ko‘p suv tankisligiga uchrasa) issiqqa (yoki sovuqqa) 
chidamliligi shuncha yuqori bo‘ladi. 
O‘simliklarni 
issiqdan 
zararlanishdan, 
qizib 
ketishdan 
saqlaydigan moslamalar quyidagilardan iborat. Chunonchi, yuqori 
transpiratsiya xususiyatiga ega bo‘lgan barg plastinkasining yupqa 
bo‘lishi (bargning qizishini ancha pasaytiradi); barglarning quyosh 
nuri tushishiga nisbatan vertikal holatda joylashuvi; barglar 

---

yuzasining oqish bo‘lishi-insolyatsiyani qaytarishda ekran vazifasini 
bajaradi; chuqur joylashgan,To‘qimalarni qizishdan saqlaydigan 
tuklar yoki tangachalar mavjudligi; floema bilan kambiyni 
himoyalaydigan po‘kak to‘qimaning yupqa qatlami bo‘lishi; 
sitoplazmada uglevodlar ko‘p va suv kam bo‘lishi, transpiratsion 
sovish 
intensivligining 
yuqoriligi, 
to‘qimalarning 
(masalan, 
kambiyning) boshqa to‘qima qatlami bilan ajralib turishi va 
boshqalar 
shular 
jumlasidandir. 
O‘simliklarning 
ana 
shu 
xususiyatlari bilan keyinchalik, qurg‘oqchilikka chidamlilikni 
o‘rganishda batafsil tanishamiz.