Toshkent davlat yuridik universiteti

 
NAZORAT UCHUN SAVOL VA KAZUSLAR 
 
1.Oʻzbekiston 
Respublikasining “Banklar va bank faoliyati 
to‘g‘risida”gi qonuni 1-moddasida bank faoliyatiga ta’rif berilgan va unga 
ko‘ra bank faoliyati bu yuridik va jismoniy shaxslardan omonatlar qabul 
qilish hamda qabul qilingan mablag‘lardan tavakkal qilib kredit berish 
yoki investitsiyalash uchun foydalanishdir. Mazkur qonunning
4-moddasida bank operatsiyalarining turi sanab o‘tilgan. Bank 
faoliyati va bank operatsiyalari o‘rtasida qanday farq bor? Yoki ikkalasi 
ham bir xil tushunchami? 
2.Oʻzbekiston 
Respublikasining “Banklar va bank faoliyati 
to‘g‘risida”gi qonuni 1-moddasiga asosan banklar tijorat tashkiloti deb 

---

210 
hisoblanishi ta’kidlab o‘tilgan. Sizningcha, bank faoliyatini tadbirkorlik 
faoliyatining bir turi ekanligi nimalarda namoyon bo‘ladi va mazkur 
tadbirkorlik faoliyatining qanday o‘ziga xos xususiyatlari mavjud? 
3. “Muruvvat audit” auditorlik firmasining yosh auditori I. Salimov 
o‘zining birinchi mustaqil auditorlik tekshiruvini “Baraka” MChJda 
amalga oshirilgan tekshiruvda o‘tkazdi. 2014-yil oktabr oyida o‘tkazilgan 
mazkur tekshiruv davomida I. Salimov “Baraka” kompaniyasining 
direktori o‘rinbosari A. Mo‘minov xatti-harakatlari natijasida 25 million 
so‘m miqdorida zarar yetkazayotganligini tasdiqlovchi faktlarni aniqladi. 
Agar shu holat yana davom etaversa, kompaniya tomonidan ko‘riladigan 
zarar summasi yanada ko‘payishi mumkin ekanligi oydinlashdi. I. Salimov 
mazkur holat boʻyicha qanday yo‘l tutish lozimligini bilmay o‘ylanib qoldi. 
Vaziyatga huquqiy baho bering. 
4.“Cadillac” MChJ (matnda keyingi o‘rinlarda – jamiyat)ning valyuta 
operatsiyalari boʻyicha hisobi va hisobotining to‘liqligi va to‘g‘riligini 
tekshirish hamda Oʻzbekiston Respublikasining valyuta qonunchiligi va 
valyutani tartibga soluvchi organlarning huquqiy hujjatlariga rioya qilish 
ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida Oʻzbekiston Respublikasi 
Moliya vazirligi “Sunny Bank” banki (matnda keyingi o‘rinlarda – 
bank)ka 7 kunlik muddat ichida jamiyatning 2015-yil 1-yanvaridan hozirgi 
kunga qadar bo‘lgan faoliyati to‘g‘risida maʼlumotlar va hujjatlar taqdim 
qilishi boʻyicha ko‘rsatma berdi. Bank ko‘rsatmaning qonunga muvofiq 
emasligi hamda uning tadbirkorlik va boshqa iqtisodiy faoliyati sohasidagi 
huquq va qonuniy manfaatlarini buzayotganligini iddao qilib, ushbu 
normativ xususiyatga ega bo‘lmagan hujjatni sud tartibida Moliya vazirligi 
bank siri to‘g‘risidagi amaldagi qonunchilik normalarini buzganlikda 
aybladi. Bundan tashqari, 7 kunlik muddat ichida jamiyat faoliyati 
to‘g‘risida maʼlumotlar va hujjatlar taqdim qilishi asoslantirilmaganligi, 
qisqa va ko‘rsatmada ifodalangan talablarni bajarish imkonini bermasligini 
ma’lum qildi. Moliya vazirligi esa valyutani nazorat qiluvchi organ sifatida 
rezident (“Cadillac” MChJ) to‘g‘risidagi maʼlumotlarni bankdan 2003-yil 
11-dekabrdagi 556-II son Oʻzbekiston Respublikasining “Valyutani 
tartibga 
solish 
to‘g‘risida”gi 
qonunining
20-moddasi talablariga muvofiq o‘z vakolatlari doirasida so‘rayotganligini 
e’tirof etdi. Qonunning talablariga muvofiq Oʻzbekiston Respublikasida 
rezidentlar va norezidentlar tomonidan amalga oshirilayotgan valyuta 
operatsiyalarining qonun hujjatlariga muvofiqligini valyutani nazorat 

---

211 
qiluvchi organlar o‘z vakolatlari doirasida belgilangan tartibda nazorat 
qiladi.
Shuningdek, Moliya vazirligi ushbu vaziyatda yuqoridagi qonunning 
1-moddasi talabidan, ya’ni valyutani tartibga solish to‘g‘risidagi qonun 
hujjatlari ushbu qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iborat ekanligidan 
kelib chiqish lozimligini hamda bank qonunchiligi normalaridan kelib 
chiqib hal qilinmasligini aytdi. 
1. Mazur holatni normativ-huquqiy hujjatlarga asoslangan holda 
sharhlang va tahlil eting.
2. Mazkur vaziyatdan kelib chiqib, valyuta qonunchiligi va bank 
qonunchiligi normalarining o‘zaro munosabati bilan bog‘liq bo‘lgan 
normalarini talqin eting hamda bildirilgan fikrlarni normativ-huquqiy 
hujjatlarga asoslangan holda bayon eting. 
3. Mazkur vaziyatdan kelib chiqib, chet el valyutasida operatsiyalarni 
amalga oshirish tartibi bilan bog‘liq bo‘lgan normalarni talqin eting 
hamda bildirilgan fikrlarni normativ-huquqiy hujjatlarga asoslangan 
holda bayon eting. 

---

212