Dilnavoz Yusupova

Talab vodiysi
 – qushlarning Simurg‘ vasliga talabgorligi bilan bog‘liq.
2.
 
Ishq vodiysi
– bu vodiyda qushlarning qalbini Simurg‘ning ishqi band etadi, 
ular o‘zlarini va dunyoni unutadilar.
3.
 
Ma’rifat vodiysi
– bunda qushlar Simurg‘ haqidagi bilimlar, g‘oyalar 
cheksizligini his etadilar, Simurg‘ni taniy boshlaydilar.
4. 
Istig‘no
 
(
ehtiyojsizlik
)
vodiysida qushlarning ehtiyojmand, Simurg‘ning esa 
ehtiyojsizligi tasviri bayonida solikning mana shu ehtiyojsizlikni anglab yetish zamiridagi 
holati ifodalanadi.
5. 
Tavhid
 
(
birlik
)
vodiysi. Butun borliq yagona ruh – Simurg‘dan iborat ekanligini 
tushunish.

---

249 
6. 
Hayrat
vodiysi – Simurg‘ning ulug‘vorligidan hayratga tushib aqldan mahrum 
bo‘lish.
7. 
Faqr-u fano
 vodiysida o‘zlikdan voz kechib Simurg‘ bilan birlashish, abadiylikka 
qaytish mohiyati mujassam.
Doston so‗ngida qushlar o‗zlaridagi Simurg‗ni kashf etadilar.
Tasavvuf falsafasiga ko‗ra, bu dunyo Haqning tajalliysi – Allohning jilolanishidir. 
Dunyodagi barcha mavjudot Allohning zuhuridir. Shu ma‘noda inson ham o‗zidagi mana 
shu zarrani kashf etmog‗i, buning uchun esa juda uzun va mashaqqatli yo‗lni bosib 
o‗tmog‗i kerak. Bu, yuqorida keltirilganidek, yetti vodiydir. So‗nggi vodiy Faqr-u fano 
vodiysi, ya‘ni yo‗qlikka aylanib Allohga qo‗shilmoqdir.
Shundan kelib chiqib aytish mumkinki, Simurg‗ – Haqqa yetishish timsoli. Qushlar – 
Haq vasliga talabgor soliklar timsoli. Hudhud – piri komil ramzi.
Dostondagi ba‘zi qushlarni ramziy timsollar sifatida quyidagicha talqin qilish 
mumkin: 
Tovus – dunyo go‘zalligiga mahliyolik.
Qarchig‘ay – hokimlik qilish istagi.
Bulbul – foniy dunyo oshig‘i.
Kaklik – o‘z raftor-u amallariga mahliyo bo‘lish.
Burgut – maqsadsiz kuch-qudrat.
Tovuq – fikriy, ma’naviy parvozdan mahrumlik.
Bundan kelib chiqadiki, ko‗pchilik Haqqa yetishish da‘vosi bilan sulukka kirishi 
mumkin, lekin hamma ham bu yo‗ldagi imtihon va sinovlardan o‗ta olmasligi mumkin 
ekan.
«Lison ut-tayr» dostoni Attor dostoni singari ramal bahrining