Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

2.4.5. Оқытуды ұйымдастырудың сабақтан басқа түрлерi.
Оқытуды ұйымдастырудың сабақтан басқа мынадай формалары бар: оқу 
экскурсиялары, факультативтер, семинарлар, консультациялар, конференция-
лар, практикумдар.
Экскурсиялар 
–
 
оқушыларды нақтылы заттармен және құбылыстармен 
табиғи ортада таныстыруды қамтамасыз ететін оқыту формасы болып табы-
лады.
Экскурсиялар белгілі оқу материалын өтуге байланысты немесе кластан 
тыс жұмыс жоспары бойынша өткізіледі. Экскурсиялар бірқатар пәндер бой-
ынша (тарихтан, әдебиеттен, жаратылыстанудан, географиядан, физикадан, 
химиядан және кейбiр басқа пәндерден) жоспарланады. Бұлар пәндiк (бiр пән 
бойынша) немесе комплекстi (бiр мезгілде бірнеше пәннен қатар) болуы мүм-
кін. Экскурсиялар оқу жұмысын жандандырады, оқушылардың ғылымға де-ген 
құштарлығын арттырады, олардың білiм құмарлығы мен талаптылығын 
қоздырады. Экскурсиялар көбінесе музейлер мен көрмелерге, табиғатқа, өн-
діріске жасалады.
Мектептің оқу жоспарына 
факультатив сабақтар 
да енгізiлген. Фа-
культатив сабақтар оқушылардың қалауымен жүргізіледі. Бұл сабақтар оқу 
программасын тереңірек үйрену мақсатында сабақпен параллель жүргізіледі. 
Мұнда кейбір тақырыптарды, бөлімдердi, программаға енгізілмеген тақы-
рыптарды жүргізуi ерiктi түрде оқушылардың қолдауымен болады.

---

85 
Оқытудың тағы
 
бір түрі 
оқушылардың үй тапсырмасын орындауы 
болып табылады
Бала егер үйде тапсырманы орындай алмаса, онда ол әлi сол бiлiмдi мең-
гермеген, іскерлік пен дағдысы жетілмеген болады. Ол үшін балаға үйде жағ-
дай жасау керек. Үйге берілетiн тапсырма төмендегі талаптарға сай болуы 
керек:
1.Үй тапсырмалары өте көп болмауы, бiрақ мазмұнды болуы шарт.
2.Үй тапсырмасы класта орындаған тапсырмаларға қарағанда қарапайым 
және түсінiктi болуы керек. Өйткенi үй тапсырмасы күрделі болса, оқушы оны 
орындауға көп уақыт жұмсайды, сол үшін оқушының қызғыуы бәсеңдей-дi, 
жалығады.
3.Оқушы тапсырманы орындауда қайсы ережеге, теорияға сүйенiп орын-
дау керегін білуi және түсінуі керек.
4. Оқушылардың білімiнe сай үй тапсырмасын беру пайдалы. 
5. Барлық үй тапсырмасын оқытушы тексеріп баруы шарт.
6. Оқытушы оқушылардың үй тапсырмасын орындауда ата-анасының 
қалай көмек беру мүмкіндігін білуі керек.
Ал күні ұзайтырылған мектептерде, группаларда, мектеп-интернаттарда 
сабақтан сон, үй тапсырмасын орындайды. Оқушылардың үй тапсырмасын 
орындауы да сабақ типiне ұқсас. Балалар топтарларға бөлініп немесе толық 
класс бойынша оқытушыдан консультация алады, бip-бірiмен ойласады. Kүнi 
ұзайтырылған мектептерде, топтарда, мектеп-интернаттарда оқушылардың 
дербес, өз бетінше үй тапсырмаларын орындауына жағдайлар жаратылған.