Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

Дидактикалық 
диагностикалаудың мақсаты 
–
оқу процесінде болатын барлық жағдайларды оның өнімімен байланыста өз 
уақытында анық-тау, бағалау және талдаудан тұрады. 
Сонымен, диагностика оқушылардың білім және іскерліктерін тексеру-ге қарағанда кең және терең мағынаға ие екені 
көрініп тұр. Тексеру тек нәти-желерді белгілейді, бірақ олардың келіп шығу себептерін түсіндірмейді. Ал диагностикалау 
нәтижелерді оларға жету жолдарымен, тәсілдерімен және ме-тодтарымен байланыстырып анықтайды
. 
Диагностикалау
 
бақылау, тексеру, бағалау, статистикалық мағлұматтарды топтау, оларды талдау, динами-ка, тенденцияларды 
анықтау, оқиғалардың әрі қарай дамуын болжауды 
өз ішіне алады.
Оқушылардың білімін, іскерлігін бақылау және бағалау диагностика-ның құрамдас бөлігі ретінде енгізіледі. Бұлар 
педагогикалық технологияның едәуір көне компоненті. Бақылау және бағалау мектептің ажыралмас серігі ретінде, оның 

---

88 
дамуына үлес қосты. Сонда да, әлі күнге дейін бағалаудың мазмұны, оның технологиялары туралы тартыс жалғасуда. Баға 
нені көрсету керек: сапа индикаторы (өлшеуші) болуы керек пе – оқушы үлгерімінің анық-таушысы яки, керісінше, оқыту 
системасының артықшылығы мен кемшілік-терінің көрсеткіші деген мәселе төңірегінде дауласып келеді. Оқытуды баға-
лаудың қайшылықты сипатын Я.А.Коменский де атап өткен. Ол бағалау құ-қықын ақылдылықпен және өлшеммен 
пайдалануға шақырған. 
Жаңа демократиялық мектептерде формал (немқұрайлы) бақылау бол-мауы керек. Дидактикалық бақылау оқытудың 
өзіне тән методы ретінде анық белгіленген оқыту, дамыту бағытына ие болуы, өзін-өзі бақылаумен бірігуі, сондай-ақ, білім 
алушының өзі үшін қажет және пайдалы болуы керек. 
Білім беру системасын демократиялау білім, дағды, іскерліктерді бақы-лау және бағалаудан емес, керісінше, бағаның 
жәрдемінде оқуға үндеудің ес-кішіл формасынан бас тартуды талап етеді. Оқушының оқу еңбегін ынталан-дырудың жаңа 
тәсілдерін іздеу, тәлім-тәрбиеде күшейіп келе жатқан жеке пайда көру принципі өзгеше қатынаста болуды белгілеп береді. 
Диагностика системасында баға ынталандыру тәсілі ретінде жаңа сапаға ие болады. Ең ал-дымен, бағалаушы пікірлерді 
(балл) пайдалану мүмкін болған диагностика-лау нәтижелері тұлғаның өз дәрежесін белгілеуде көмектеседі, ал бұл қоғам-
дағы бәселекестік жағдайында маңызды оятушы фактор болып есептеледі. Алдыңғы кездерде көптеген оқушылар бағаны 
мәжбүрлеп оқыту тәсілі ретін-де жек көрген болса, ал қазір ол оқытудың еріктілік принципімен толықты-рылып дамыған 
қоғамда тұлғаның жеке рейтингін орынды анықтайтын тә-сілге айналды.