O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

Falsafiy atamalar - GLOSSARIY 
 
Falsafa -
yunoncha “phileo” – “sevaman”, “Sophia” – “donolik” degan ma’noni 
anglatadi. Insoniyat tarixidagi eng qadimiy ilmlardan biri. Olam va uning yashashi, 
rivojlanishi va taraqqiyoti, hayot va inson, umrning mohiyati, borliq va yo’qlik kabi 
ko’plab muammolar haqida bahs yuritadigan fan. 
 
Dunyoqarash - 
Inson o’zini va dunyoni zaruriy ravishda anglashi, unga baho berishi, 
xulosa chiqarishi bo’lib, dunyoni inson ongidagi o’ziga xos in’ikosidir. Insonning 
o’ziga va uni qurshab turgan borliqqa bo’lgan munosabatlarini ifodalaydigan 
ko’nikmalari, malakalari, bilimlari hamda dunyoni amaliy va nazariy o’zlashtirish 
hamdir. 
Mif -
yunoncha “mifhos” so’zidan olingan bo’lib, “afsona, rivoyat, xikoyat” kabi 
ma’nolarini anglatadi. Ibtidoiy davr kishilari ongi va tushunchasida inson, tabiat, 
jamiyat va koinotning paydo bo’lishi bilan bog’liq voqealar, shuningdek, tabiat va 
jamiyat hodisalarining aks etishidir.
 
Mifologik dunyoqarash -
Ijtimoiy taraqqiyotning boshlang’ich bosqichlariga xos 
bo’lib, dunyoni tushunishning oddiy usuli, xayoliy in’ikosidir.
 
Din - 
arabcha “ishonch, ishonmoq” demakdir. Borliqni yaratuvchi va boshqaruvchi, 
adolatning yuksak namunasi, moddiy olamga xos bo’lmagan va ayni vaqtda 
barkamollikning oliy ko’rinishi sifatida tushuniluvchi oliy mavjudotga, ya’ni Хudoga 
nisbatan munosabat, tasavvur, urf-odat va marosimlar majmuidir.

Diniy dunyoqarash -
Olamdagi voqea va hodisalar sabablarini ilohiy kuchlar, 
oldindan belgilangan maqsadlar bilan bog’lab tushunishdir. 
Monizm 
— (yunoncha “monos” ya’ni “yakka” ma’nosini anglatadi) olamning asosi 
yakayu-yagona sababga, bitta asosga ega deb ta’lim beradigan falsafiy ta’limotdir. 
Dualizm
— (lotin tilida “dua” ya’ni “ikki” degan ma’noni ifodalaydi) olamning 
asosida ikkita asos, ya’ni modda va materiya bilan birga ruh va g’oya, yotadi 
deyuvchi qarash. 
Plyuralizm
— (lotin tilida “plyural” ya’ni “ko’plik” degan ma’noni anglatadi) 
olamning asosida ko’p narsa va g’oyalar yotadi deb e’tirof etadigan ta’limotdir. 

---

415