Иктисодиёт ишлаб чикаришни ташкил этиш

 
Физик эскириш
жараѐнида асосий фонд емирилади ва яроқсиз ҳолатга келади. 
Емирилиш интенсив фойдаланиш ва табиат кучлари таьсири остида юзага келади. 
Асосий фондлар ишлаб чиқариш жараѐнида ҳамда техникавий тараққиѐт 
таъсирида узларининг дастлабки хусусиятларини йукотадилар (меҳнат унумдорлиги 
пасаяди, ремонт харажатлари ва бошқа харажатлар ошиб боради). Машина ускуналар 
ишлатилмаганда ҳам жисмоний жихатдан емирилади-металлар занглайди, шамолнинг 
таъсирида ѐгоч буюмлари курийди ва чирийди, ташқи мухит таъсирида буѐклар уз 
рангини йукотади. Асосий фондларнинг жисмоний емирилиши бир неча омилларга 
боғлиқдир. Биринчидан, ишлаб чиқариш жараѐнида меҳнат қуролларининг 
ишлатилиши (суткада сменалар сони, йил давомида ишлаш муддати ва х.к.). 
Иккинчидан, материалларнинг ва бўлардан ишлаб чикарилган меҳнат қуролларининг 
сифатига, шунингдек, машиналарнинг, курилган биноларнинг ва курилмаларнинг 
конструкциясига, ускуналарни урнатиш сифатига боғлиқдир. 
Асосий фондларнинг емирилиши, техникани тугри эксплутация қилишга, ишлаб 
чиқариш жараѐнида меҳнат қуролларидан оқилона фойдаланишга ва ишловчиларнинг 
малакасига боғлиқдир. Ускуналарни, улчов асбобларини узлуксиз техникавий назорат 
килиб туриш, уз вактида тозалаш, мойлаш, жихозлаш, сифатли ремонт қилиш, ишлаш 
даврида бўларни аниқлигини, ишончлилигини ва шайлигини таъминлайди ҳамда 
меҳнат қуролларининг хизмат қилиш муддатини узайтиради.
Асосий фондларни физик емирилиши уларнинг ҳақикий хизмат муддатини 
нормадаги хизмат муддатига нисбати билан процент ҳисобида қуйидаги формула 
бўйича ҳисобланади:
Ф
е
=
Ад
Мх
*100 
Бунда Ф
е
- асосий фондларнинг физик емирилиши;
Мх – асосий фондларнинг ҳақикий хизмат қилиш муддати (йилларда);
Ад – фондларнинг белгиланган норма бўйича хизмат қилиш муддати 
(амортизацион даври, йилларда).
Асосий фондлар, айниқса машиналар ва асбоб-ускуналар, асбоблар жисмоний 
емирилиш билан бирга маънавий жихатдан ҳам емириладилар.