Иктисодиёт ишлаб чикаришни ташкил этиш

7.3. Асосий ишлаб чиқариш фондларидан
фойдаланиш кўрсаткичлари. 
 
Асосий фондлардан фойдаланишни яхшилаш-ишлаб чиқариш ва 
ижтимоий меҳнатнинг иқтисодий самарадорлигини оширишнинг асосий 
омилларидан биридир. Бу меҳнат унумдорлигининг, ишлаб чиқаришнинг 
рентабеллик даражасининг, миллий даромаднинг усишига, асосий фондларнинг 
айланишининг тезлашишига, жисмоний ва маънавий эскириш даврининг 
якинлашишига, уларни тезрок янгилашга ва такомиллаштиришга шароит яратади. 
Асосий фондлардан фойдаланиш даражасини ҳарактерлаш учун ҳар бир 
сўмлик асосий фондларга ишлаб чиқарилган маҳслот бирлиги (фонд кайтими 

---

67 
қўлланилади). Уларнинг динамикасини ўрганишда асосий фондлар ҳам, 
маҳсулотлар ҳам ўзгармас баҳоларда белгиланади. 
Фонд қайтими ѐки фонд самарадорлиги қуйидагича аниқланади: 


киймати
уртача
фондлари
чикариш
ишлаб
Асосий
махсулот
товар
Ялпи
Фс

Жамиятимизни моддий техника базаси яратилган сари меҳнатни асосий фондлар 
билан кўролланиши ортиб боради. Бу кўрсаткич асосий фондлар қийматини 
корхонадаги ходимлар сонига ѐки энг кўп ишчи ишлаган сменадаги ишчилар 
сонига бўлиб аниқланади. 
Фонднинг самарадорлик даражасига тескари бўлган кўрсаткич маҳсулотнинг 
фондга бўлган талаблик даражасини ҳарактерлайди ва у қуйидагича ҳисобланади: 


махсулот
товар
Ялпи
киймати
уртача
йиллик
фондлари
иш
ишлаб шшла
Асосий
сигими
Фонд

Ҳалқ 
хўжалигида 
асосий 
фондлардан 
самарали 
фойдаланишнинг 
умумлаштирувчи кўрсаткичи – ижтимоий маҳсулот ва миллий даромад ўсиш 
суръатларининг асосий ишлаб чиқариш фондлари ўсиш суръатларидан устун 
бўлишидан иборат. 
Асосий ишлаб чиқариш фондлари, асосий ноишлаб чиқариш фондлари, асосий 
фондлар классификацияси, асосий фондларни баҳолаш, асосий фондлар баланси, 
асосий фондлар амортизацияси, асосий фондлар эскириш даражаси, асосий фондлар 
яроклилик, ишдан чиқарилиш, янгиланиш коэффициентлари, фонд самарадорлиги ѐки 
қайтими, фонд сиғими, меҳнатнинг фонд билан қуролланганлик даражаси.