Иктисодиёт ишлаб чикаришни ташкил этиш

VIII БОБ. КОРХОНАЛАРНИНГ АЙЛАНМА ФОНДЛАРИ ВА 
МАБЛАҒЛАРИ. 
8.1. Айланма фондларнинг мохияти ва таркиби. 
Ишлаб чиқаришни узлуксиз давом эттириш учун айланма фондлар билан бир 
қаторда меҳнат предметлари ва материал манбалар зарур бўлади. Меҳнат предметлари 
меҳнат воситалари билан биргаликда меҳнат маҳсулоти унинг истеьмол қиймати ва 
қийматини яратишда иштирок этади. Айланма ва асосий фондлар меҳнат жараѐни 
билан узвий боғланган. 
Айланма фондлар ишлаб чиқаришнинг мажбурий элемент ҳисобланади ва 
маҳсулот таннархининг асосий қисмини ташкил этади. Улар ишлаб чиқаришнинг бир 
жараѐнида иштирок этиб, ўз қийматини тайѐр маҳсулотга босқичма-босқич ўтказиб, 
натурал шаклини йўқотади. 
Корхонани бозор шароитида етарли миқдорда айланма маблағларга эга бўлиши, 
уни меѐрий фаолият кўрсатишини кафолатидир. Айланма маблағлардан самарали 
фойдаланиш ўз навбатида ишлаб чиқариш самарадорлигини ортишига ҳам олиб 
келади. Шунинг учун тараққиѐтнинг барча босқичларида давлат иқтисодий 
сиѐсатининг асосий элементи бўлиб ҳам ҳисобланади. 
Ишлаб чиқаришдаги айланма фондлар уч қисмдан иборат бўлади: 

ишлаб чиқариш жамғармалари; 

тугалланмаган ишлаб чиқариш ва ярим фабрикатлар; 

келгуси давр харажатлари. 
Ишлаб чиқариш жамғармалари 
айланма фондларнинг асосий қисмини ташкил 
этади. Бўлар корхоналарга келтирилган, лекин ишлаб чиқариш жараѐнида 
фойдаланилмаган меҳнат буюмлари-хом ашѐ, ярим тайѐр маҳсулотлар, ѐкилги, 
асосий ва ѐрдамчи материаллар, энергия, тара, ремонт учун эхтиѐт кисмлар, 
хўжалик жихозлари ва нархи 100 минг сумдан кам бўлган, арзон бахо ва тез 
емирилувчи буюмлардан иборат.
Тугалламаган ишлаб чиқариш ва ярим фабрикатлар
-бу ишлаб 
чиқариш жараѐнига аллакачон тушган, лекин ишлов бериш тугамаган меҳнат 
буюмларидир. Бўларга корхона узи яратган чала тайѐр маҳсулотлар ва тугалланмаган 
ишлаб чиқаришлар киради.