Иктисодиёт ишлаб чикаришни ташкил этиш

 
9.2. Ишлаб чиқариш жараѐнини рационал ташкил қилиш принциплари. 
Таҳлил натижалари асосида ишлаб чиқариш жараѐнининг структурасини 
яхшилаш тадбирлари ишлаб чиқилади. Ишлаб чиқариш жараѐни уни рационал таҳлил 
қилиш принциплари асосида доимий такомиллаштирилиб борилади. Асосий 
принциплардан бўлиб қуйидагилар ҳисобланади: 
1.
Жараѐнларнинг пропорционаллиги.
2.
Жараѐнларнинг узлуксизлиги.

---

84 
3.
Жараѐнларнинг параллеллиги.
4.
Жараѐнларнинг ритмлилиги.
5.
Жараѐнларнинг аниқлилиги.
Корхона барча бўлинма ва цехларида маълум вақт ичида маҳсулот ишлаб 
чиқариш 
бўйича 
алоҳида 
иш 
жойлари, 
участкаларнинг, 
жиҳозларнинг 
унумдорликларининг бир-бирига тўѓри келишига аҳамият берилишида ишлаб чиқариш 
жараѐнининг пропорционаллиги кузатилади.
1. Ишлаб чиқаришнинг пропорционаллик даражаси маҳсулот ишлаб чиқариш 
бўйича ҳар бир иш жойининг ишлаб чиқариш топшириѓи ва ўтказиш қобилияти 
катталиги орасидаги фарқлар орқали аниқланиши мумкин.
Ишлаб чиқаришнинг пропорционаллигига эришишда шу ишлаб чиқаришда тор 
жойларнинг яъни бир иш жойининг ортиқ юкланиши бўлмаслиги керак.
2. Ишлаб чиқариш жараѐнининг узлуксизлиги меҳнат предметларининг 
ҳаракатида жиҳозлар ва ишчиларнинг ишида танаффуслар бўлмаслигини тақозо 
қилади.
Агар иш жойида поток чизиѓининг ритми операциялар давомийлигидан катта 
бўлса, бу ерда жиҳозлар тўхтови содир бўлади. Агар операциялар давомийлиги поток 
чизиѓи ритмидан катта бўлса, бу иш жойида ишлов бериш учун меҳнат 
предметларининг тўпланиши содир бўлади 
3. Ишлаб чиқаришда жараѐнларнинг параллеллиги маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича 
алоҳида операцияларнинг бир вақтда бажарилиши орқали ифодаланилади.
4. Ишлаб чиқариш жараѐнларининг ритмлилиги деганда ҳар бир иш жойида, бир 
хил вақт оралиѓида, бир хил ҳажмда иш бажариш тушунилади. Бу ерда маҳсулотнинг 
бир меъѐрда ишлаб чиқарилиши кузатилади.
5. 
Ишлаб 
чиқаришда жараѐнларнинг аниқлилик 
принципи 
меҳнат 
предметларининг барча операциялар бўйича қисқа йўлни ўтишини таъминлаш учун 
ишлатилади.
Шу принципларга амал қилиш ишлаб чиқаришни ташкил қилишнинг 
самарадорлигини оширади.