Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Amir Temur qo‘shinlari g‘alaba qozondi. Natijada Sulton Boyazid va uning o‘g‘li 
Muso Chalabiy ham qo‘lga olinadi. Misr esa Amir Temurga o‘z itoatkorligini e’lon 
qiladi.
Me’moriy obidaning bunyod etilgan davri va tarixi: 1403-yil Amir 
Temurning Anqara jangidan qaytishi paytida suyukli va to‘ng‘ich nabirasi 
Muhammad Sulton to‘satdan vafot etadi. Samarqandda uning qabri ustida maqbara 
qurilishi boshlanadi va keyinchalik Go‘ri Amir deb nom olgan yodgorlik majmuasi 
qad ko‘taradi.
Me’moriy obida qurilishida xom va pishgan g‘isht, loy, yog‘och, maxsus 
“qir” qotishmasi, oltin, kumush, marmar, 
nefrit toshi va shu kabi ashyolardan 
foydalanilgan.
Maqbaraning pastki qismi to‘rtburchak, 
ya’ni ”Chor” uslubda, tepa qismi esa Sharq 
an’analarini o‘zida mujassam etgan gumbaz 
uslubida qurilgan. 
Me’moriy obida sayqallanishida reylefli 
bezak 
qo‘llanilgan 
bo‘lib, 
bu 
uslubda 
ishlangan jahondagi ikkita asar ham Samarqandda (Bibixonim masjidi va Amir 
Temur maqbarasi), temuriylar davrida amalga oshirilgan. Bizgacha inshootning, 
asosan, peshtoqli darvozasi bor hovli va maqbarasi saqlangan. Arxeologik 
tadqiqotlar natijasida maqbara hovlisining ikki yonidan Muhammad Sulton 
qurdirgan madrasa va xonaqoh qoldiqlari topilgan. Madrasa va xonaqoh chorsu 
hovlisining sharqiy va g‘arbiy tomonlarini egallagan. Hovlining janubida gumbazli 
maqbara joylashgan. Maqbara janubdan Ulug‘bek qurdirgan darcha (1424) orqali 
kiriladi. Maqbaraning chortoq tarhli ziyoratxonasi baland toqi – ravoqli, tepasi 
yozuv hoshiyalari va ichki gumbaz bilan qoplangan. Tashqi gumbazi 64 qobirg‘ali, 
baland poygumbaz (diametri 15 m., balandligi 12,5 m)ga o‘rnatilgan. 
Ziyoratxonaning sharqiy qismidagi ravoqdan zina orqali ostki qavatdagi 
go‘rxonaga tushiladi. Go‘rxona 8 qirrali. Ziyoratxona serhasham bezaklarga boy. 
Bo‘rtma bezak qandillar zaminiga lojuvard rang gullar ishlangan. Izorasi esa yashil 
toshdan girrix shaklida terilgan. To‘rtta chuqur ravoqlaridagi darchalarga rangli 
oyna o‘rnatilgan. Oltin va kumush qandillardagi shamlar yonganda ziyoratgoh 
ichkarisi ulug‘vor va afsonaviy tus olgan. Tashqarisi sirkor g‘ishtchalar bilan 
bezatilgan, gumbaz va uning poyidagi bezaklar, turli adabiy yozuvlar alohida 
ko‘zga tashlanadi. Maqbara darchalarida yog‘ochdan ishlangan nafis panjaralar, 
eshiklarida esa murakkab qo‘sh zaminli o‘ymakor bezaklar bo‘lgan. Maqbaraning 
g‘arbiy tomoniga baland peshtoq yondashgan. Taxminlarga ko‘ra, bu peshtoq 
qoldiqlari XVII asrga mansub. Maqbaraning mutanosiblik nisbati, naqshlari, turli 
bezaklari katta mahorat bilan bajarilgan. U xalq orasida Go‘ri Amir yoki Go‘ri Mir 
(Mir Sayyid Baraka) deb nomlanib kelinadi. Maqbaraga Temuriylarga mansub 
kishilar (Amir Temur va uning piri Mir Sayyid Baraka, o‘g‘illari Umarshayx, 
Mironshoh va Shohruh, nabiralari Muhammad Sulton, Ulug‘bek va boshqalar) 
dafn etilgan. Qabrlarning to‘rida Amir Temurning piri, harbiy yurishlarida unga 
hamroh bo‘lgan va uning yuksak, hurmatini qozongan Mir Sayyid Baraka 

---