Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

 
Bibixonim madrasasi 
Bibixonim madrasasi Amir Temurning 
katta xotini Bibixonim (Saroymulkxonim) 
tomonidan bunyod etilgan. 
Inshootning 
qurilishiga 
bosh-qosh 
bo‘lgan Bibixonim (asl ismi Saroymulkxonim) 
(1341-1408) – Amir Temurning katta xotini, 
Chig‘atoy ulusi xoni – Qozonxonning qizi. 
Dastlab amir Qozag‘onning nabirasi – Husayn 
ibn Musallabga (1355), keyin (Husayn qatl 
etilgach) Amir Temurga nikohlangan (1370). 
Saroymulkxonim hukmdor haramidagi barcha 
malikalardan ulug‘i hisoblanib, “Katta xonim” yoxud “Bibixonim” degan unvonga 
sazovor bo‘lgan. Tarixiy manbalarning guvohlik berishicha, Bibixonim o‘z 
zamonasining yuksak idrokli, farosatli, tadbirkor, maslahatgo‘y va yetuk aql-
zakovat sohibasi, shuningdek, husn-latofat bobida ham benazir edi. Bibixonim 
insonparvar, vatanparvar, mamlakatning siyosiy-ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy 
hayotidan yaxshigina xabardor bo‘lgan, saltanat ishlarida dono maslahatlari bilan 
qatnashib turgan. Ayniqsa, ilm-ma’rifatga alohida e’tibor berar, tolibi ilmlarga 
homiylik qilar edi. Sohibqiron Amir Temurning harbiy yurishlarida ko‘pincha 
hamrohlik qilgan. Bibixonim o‘z jamg‘armasidan Samarqandda ulkan madrasa 
qurdirgan. Bibixonim farzand ko‘rmagan bo‘lsa-da, Sohibqiron o‘z nabiralari – 
Muhammad Sulton, Halil Sulton, Ulug‘bek va boshqa mirzolarni bevosita zukko 
Bibixonim tarbiyasiga topshirgan. Samarqandda Amir Temur Bibixonimga atab 
Bibixonim jome’ masjidini qurdirgan. 
Bibixonim madrasasi XIV asrning so‘nggi choragida bunyod etilgan bo‘lib, 
uning qurilishida xom va pishiq g‘isht, loy, yog‘och, maxsus “qir” qotishmasi va 
shu kabi ashyolardan keng foydalanilgan. 
Me’moriy 
obidaning 
dizayni 
haqida 
gapiradigan bo‘lsak, chortoqli keng xonaqoh, 
tepasi 
baland 
gumbaz 
bilan 
bog‘langan. 
Devorlariga manzara naqshin gullar, serhasham 
bezaklar ishlangan. 4 tarafidagi keng derazalar – 
tobadonlar va eshiklar orqali xonaqoh juda yaxshi 
yoritilgan. Ostidagi tagxona – sardoba esa 
kichikroq 
bo‘lib, 
devorlari 
yirik 
kulrang 
toshtaxtalar bilan bezatilgan. Tagxonada bir necha tosh tobutlar saqlangan. 
Me’moriy obidaning uslubini yoritadigan bo‘lsak, Sharq an’analarini o‘zida 
mujassamlashtirgan, gumbazsimon “Chor” uslubida bunyod etilgan. 
Madrasa XIV asr oxirlaridagi eng yirik ta’lim muassasalaridan biri bo‘lgan 
va u yerda tolibi ilmlar astronomiya, geografiya, xandasa, tarix, adabiyot, musiqa 
va boshqa fanlardan ta’lim olganlar. 

---