Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

 
6. Qadriyatlarning turlari.
Qadriyatlar ierarxiyasi. 
 
Qadriyatlarning turlari.
SHaxs va jamiyat ehtiyojlari va manfaatlarining rang-barangligi 
qadriyatlarning murakkab tizimida o‗z aksini topadi. Bu qadriyatlar turli asoslarga ko‗ra 
tasniflanadi.
Mazmun jihatidan jamiyatning kichik tizimlari haqidagi tasavvurlarga mos keluvchi 
qadriyatlar, chunonchi: moddiy (iqtisodiy), siyosiy, ijtimoiy va ma‘naviy qadriyatlar farqlanadi. 
Kichik tizimlarning har biri o‗z tasnifini nazarda tutuvchi tarkibiy qismlarga bo‗linadi. Masalan, 
moddiy qadriyatlar ishlab chiqarish-iste‘molga doir (utilitar) qadriyatlarni, mulkiy, maishiy 
munosabatlar bilan bog‗liq qadriyatlarni o‗z ichiga oladi. Ma‘naviy qadriyatlar axloqiy, ma‘rifiy, 
estetik, diniy g‗oyalar, tasavvurlar va bilimlarni o‗z ichiga oladi.
Qadriyatlar muayyan tarixiy xususiyat kasb etadi. Ular jamiyat rivojlanishining u yoki bu 
bosqichiga mos keladi yoki turli demografik guruhlar (yoshlar, keksa avlod vakillari)ning, 
Shuningdek kasbiy, sinfiy, diniy, siyosiy va boshqa birlashmalarning qadriyatlarini aks ettiradi. 
Jamiyat ijtimoiy tuzilishining bir jinsli emasligi qadriyatlarning va qadriyatlarga munosabatning bir 

---

228 
jinsli emasligini va hatto ziddiyatliligini vujudga keltiradi. Shu ma‘noda qadriyatlar ijtimoiy 
munosabatlar mavjudligining moddiy shaklidir.
Mavjudlik shakliga ko‗ra moddiy va ideal (ma‘naviy) qadriyatlar farqlanadi. Ijtimoiy 
hayotning asosiy sohalariga muvofiq odatda qadriyatlarning uch guruhi farqlanadi: moddiy 
qadriyatlar, ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar va ma‘naviy qadriyatlar.